Develi'de suyun hikayesi

Kuruyan dudaklara,
 Çölleşen topraklara
Göç yolundaki kuşların
 canlarına can katan 
Kayseri'nin Rüya Projesi
Develi Ovası,Sultansazlığı  Milli Parkı, Zamantı tüneli
ve Erciyesin guneyinde
suyun asırlık  hikayesi
Develi Ovası
Erciyes Dağı’nın güneybatısında yer alan Develi Ovası, yaklaşık 1000 km2’lik yüzölçümüyle, Kayseri’nin olduğu gibi Yukarı Kızılırmak bölgesinin de en geniş ovalarından biridir.
Develi-Yeşilhisar-Yahyali İlçeleri arasında uzanan ovanın doğu-batı uzunluğu 35 km, kuzey-güney uzunluğu ise 30 km.yi bulur.
Sultansazlığı Milli Parkı ise Develi Kapalı Havzası’nın ortasında, denizden yüksekliği 1070-1150 m arasındadir.
1940 yılında, dönemin ekonomik koşullarına dayanarak sıtma ile mücadele etmek ve tarım alanı açmak için Sultansazlığı’nı kurutma çalışmaları başlatılmış. Sultansazlığı’nın kurutulması için Güney Sazlığını ve Yay Gölü’nü boydan boya geçerek sularını Çalbalma rezervuarına aktaran 38 km. uzunluğunda ve 7 m derinliğinde Merkez drenaj kanalı ile çevredeki suları drene eden Batı, Doğu ve Güney Ana drenaj kanalları ile tali drenaj kanalları yapılmıştır.
 Develi Kapalı Havzası’ndaki fazla sularla tarımdan dönen tuzlu suların Yahyalı Boşaltma Kanalı'yla Yay Gölü'ne verilmesi, Yay Gölü’nde biriken suların Çöl Gölü’ne aktarılması ve Çöl Gölü’ne ulaşan suların 5.8 km’lik Çalbalma tüneline gönderilerek Kızılırmak’ın kolu olan  Karasu’ya  verilmesi  planlandı.
Sultansazlığı Sulak Alanı, Kayseri ili sınırları içinde, Develi Kapalı Havzası’nda,  bir sulak alan olup göçmen kuşların geçiş yolu  üzerinde  bulunmaktadır.
 DSİ,  kanunla verilen bataklıkları kurutma yetkisine dayanarak 1970 Yılında planlanmış olan Develi Sulama Projesi kapsamında, Sultansazlığı’nın  kurutulması için Örtülüakar Sazlığını, Camız Gölü’nü ve Yay Gölü’nü boydan boya geçerek sularını Çalbalma rezervuarına aktaran 38 km. uzunluğunda, 7 metre derinliğinde Merkez drenaj kanalı ile Develi Ovası’nın çevresindeki suları drene eden Batı, Doğu ve Güney Ana drenaj kanallarını ve tali drenaj kanalları 1974 yılında proje revize edilerek sulama projesine çevrilmiştir.
Merhum başbakanlarımızdan Süleyman Demirel zamanında başlatılan binlerce kilometre uzunluğundaki kanallarla sultan sazlığı kurutulmaya çalışılmıştı.Hatta 1980 ihtilali döneminde de kanal açma çalışmaları devam etmiş ve o dönem devam eden çalışma olan bölgelere “Evren Kanalı” ismi verilmişti.
O yıllarda  Her geçen gün Sultan sazlığı kuruyor bölgedeki flora ve fauna zenginliği, azalıyordu. 2001 yılında Sultan sazlığı  Milli Park alanı tamamen kurumuştu. Sultan Sazlığının  en derin gölü olan Sarp Gölü’nde bir damla dahi su kalmadı. 4 yıl boyunca sazlık tamamen kurak bir alan haline döndü. Neticesinde ‘Turba Yangınları’ diye bilinen  kamış varlıkları yanmaya ve yakılmaya başlanmıştı.Sazlik alandaki Topraklar yanıyor ve alana su gitmiyordu.
 
Civar köylerden ve Sultansazlığı’nı besleyen arazilerden geçen su kanalları ise tarımsal ihtiyaçlar nedeniyle çiftçiler  tarafından bentler çekilerek, su akışı durdurulmuş ve  yanlış su yönetimiyle Sultan sazlığı Milli Parkı kuruma noktasına gelmişti.
****
Aynı yıllarda Develi İlçesinde de içme suyu sıkıntısı yaşanmaya başlanmış
                Daha sonraki yıllarda da Develi Belediyesi Sindelhöyük kasabası yakınlarına sondajlar vurmak suretiyle ilçenin içme suyu ihtiyacını pek kaliteli olmasa da karşılamaya çalışmıştı.
Hatta aynı bölgelere yakın yerlerden Yeşilhisar ilçesine de içme suyu verilmiş ve halk sağlığına uygun olmadığı için su kaynağı kapatılmıştı. Bölge halkı susuzluk içinde kıvranırken topraklar çoraklaşmakta, Sultan sazlığı kurumakta ve mevcut sular da hoyratça kullanılmaktaydı.
*****
Nihayet DSİ, Bölgeyi yeniden tarıma kazandırmak ve Sultan sazlığını da eski günlerine döndürmek için bir Proje çalışması başlattı. 2003-2005 yılları arasında Sultansazlığı’na yapılan arazi etütlerinde sulama döneminde kaynak sularının sulamada kullanıldığı, sulama dönemi dışında da yatak düzenlemesi olmadığı için kaynak sularının Sultansazlığı’nı besleyemediği belirlenmiştir.  Sultansazlığı’nda yüzey altı su seviyesinin yükseltilmesi ve sazlık alanların yüzeysel olarak beslenmesi için 2006 yılından itibaren Ağcaşar ve Kovalı Barajlarından periyodik olarak Sultansazlığı’na  su verilmeye başlandı.
Kayseri ili, Develi, Yahyalı, Yeşilhisar, İncesu ilçeleri ve bağlı köyleri de  içine alan Kızılırmak havzasına mansaplanan Develi kapalı havzasında  bulunan Develi Ovası 50.882 hektar gibi  geniş bir alan olması nedeniyle işler  iki  merhaleye ayrılarak yatırım programına girdi.   
I. Merhale kapsamında; havzanın kendi su kaynakları değerlendirilerek Ağçaşar Barajı ve Sulaması (10 910 hektar), Kovalı Barajı ve Sulaması (3 381 hektar) olmak üzere toplam 14 291 ha, 5,5 km Çalbalma Tüneli ile 110 km ’lik tahliye tesisleri inşa edilerek 1987 yılında işletmeye açıldı.
II. Merhale kapsamında ise; Develi kapalı havzasının kendi su kaynaklarının yeterli olmaması nedeniyle yılda 102,83 hm³ su,  Zamantı nehrinden ovaya aktarılıp, ovadaki YAS kaynakları da kullanılarak toplam 36 591 hektar sahanın sulanması planlandı.
Projenin ünitelerinden olan Zamantı Regülatörü ve Derivasyon Tüneli İnşaatı kapsamında, 1 adet Regülatör, 3.5 metre çapında    ve 10 700 m uzunluğunda Tünel, 1 100 metre Yaklaşım Kanalı, 5345 metre İletim Kanalı 1976 Yılında Programa Alındı 06.09.1991 tarihinde ihale edildi. 1991 yılında temeli atılıp 1992 yılında işe başlandı. Ödenek yetersizliğinden dolayı 10 yılda projenin yüzde 20 'lik bölümünü tamamlanabildi. Projeye yeterli ödenek tahsis edilmediğinden 2002 yılına kadar yüzde 20 seviyesinde kalan Kayseri'nin rüya projesi 12 kilometrelik Zamantı Sulama tüneline ayrılan ödeneklerle  Her sene 50 metre veya 100 metre dağ delinerek çalışılırdı, para biterdi.
2003 yılında itibaren verilen ödeneklerle hayal gibi düşünülen projeye tahsis edilen ödeneğin artırılması sayesinde çalışmalar  hız kazanarak tamamlandı ve  Uzun yıllar ödenek yetersizliğinden dolayı projede ilerleme sağlanamamış, 2002'ye kadar işleyen ödenek takviminin aynı şekilde işlemesi durumunda, projenin 2050 yılında bitirilmesi öngörülmüştü. Proje 40 yıl erken bitirildi
Develi, Yahyalı, Yeşilhisar ilçeleri arasında kalan, 20 bin çiftçinin sulu tarım umudu olan 57 bin 666 hektar alanı sulayan Develi Ovası Sulama Projenin açılışı bitirilerek   Cumhurbaşkanımız Recep Tayip Erdoğan’ın  Başbakanlığı döneminde 31.10.2010 tarihinde Şanlıurfa’da yapılan toplu açılış töreni ile hizmete girdi. Ovada tarımsal anlamda bitki çeşitliliği ve sulu tarımın gelişmesinde katkılar oldu.
Bu proje ile Zamantı Nehrinden yılda ortalama 102,83 hm3 su Develi, Yahyalı ve Yeşilhisar İlçelerine ait tarım arazisine hayat vermiştir. Bu su, Ağcaşar Barajı’nın 3000 hektar alanının sulamasını takviye etmiş, aynı zamanda Sultansazlığı’nın eksik su ihtiyacını gidererek Sultansazlığı’na hayat vermiştir.
Tünel açma çalışmaları sırasında ortaya çıkan yer altı suyu boşalımı kaptaja alınmış, tünel çıkışında ortalama 180 l/s olan bu yer altı suyu, yörede bulunan Develi İlçesi ve civardaki köyler ile Yeşilhisar ilçesi içme suyu ihtiyaçlarını karşılamak üzere kullanıldı.
Develi, Yahyalı ve Yeşilhisar İlçeleri üçgenindeki projenin 36.591 hektar’lık sulama üniteleri ile 20 bin çiftçi ailesinin sosyo-ekonomik durumunda büyük katkı sağlanmakta.
 Proje, Türkiye'nin sayılı kuş cennetleri arasında yer alan ve Ramsar Konvansiyonu'na dahil edilen 264 kuş türü ile 400 değişik bitki türünün barındığı 17 bin 200 hektarlık alanı kapsayan Sultansazlığı Doğal SİT Alanı'nın su ihtiyacı da karşılandı.
 *Develi Kapalı Havzası'nda kapalı devre sulama kanalları sayesinde yer altı su kuyularının azalarak yer altı su seviyesinde yükselme sağlandı.