Sözlükte parçalanma, bölünme kabul etmeyen, eşi, benzeri ve başlangıcı olmayan anlamlarına gelen Tevhid kavram olarak Allah Teâlâ'nın zatında, sıfatlarında, fiillerinde bir tek olması, eşi, benzeri ve ortağı bulunmaması, bölünme ve çoğalma kabul etmemesi, akla hayale gelebilecek her türlü tasavvurdan, noksanlıktan uzak olması demektir. Bu durum bilip tasdik ettiğimiz "La ilahe illAllah Muhammed'un Rasulullah" cümlesiyle kelime-i tevhid diye ifade edilir. Yüce Allah peygamberleri vasıtasıyla birliğini, eşsizliğini ve yalnızca kendisine kulluk edilmesi gerektiğini bildirmiştir. Evrende var olan düzenden hareketle Allah'ın bir olduğuna dikkat çekmiştir. Ayeti kerimede "Eğer yerde ve gökte Allah’tan başka tanrılar bulunsaydı kesinlikle yerin göğün düzeni bozulurdu. Demek ki arşın rabbi olan Allah, onların yakıştırdıkları sıfatlardan münezzehtir." (Enbiya Suresi: 22. Ayet) diye buyurulmaktadır.
Tevhid; Rububiyet tevhidi, Uluhiyet tevhidi ve isim ve sıfatlar tevhidi diye üç kısma ayrılır. Rabubiyet tevhidi; ister canlı, ister cansız, ister cüz'î ister külli olsun bütün mevcudatı terbiye eden, besleyip büyüten, mükemmel kanun ve nizamla hareket ettiren bir Rab olarak sadece ve sadece Allah'ı kabul etmek, yalnız O'na kulluk etmek ve sığınmak demektir. Bu yüzden Rububiyet tevhidine amelî veya ibadette tevhid de denilmektedir. Kur'an-ı Kerim'de Rububiyet tevhidini anlatan pek çok ayet vardır. Örneğin Yunus Suresi 31. Ayette: "De ki: Size gökten ve yerden kim rızık veriyor? Ya da işitme ve görme yeteneklerini hükmü altında kim tutuyor? Ölüden diriyi çıkaran, diriden de ölüyü çıkaran kim? Her türlü işi kim yürütüyor? “Allah” diye cevap verecekler. “Öyleyse (O’na ortak koşmaktan) sakınmıyor musunuz?” de." diye buyurulmaktadır. Bu ayette de ifade edildiği gibi Rububiyet tevhidine iman etmekle kişiler şirk bataklığından kurtulamazlar, şirk bataklığından kurtulmak için Tevhid-i Uluhiyete de iman etmek gerekir. Yani kulluk ve ibadete, sevmeye, şükür ve hamd etmeye, yardım talep etmeye, duaya, adak adamaya, kurban kesmeye, korkmaya ve ümit var olmaya, tevekkül edip dayanmaya layık olanın yalnızca Allah olduğunu kabul etmek gerekir. Tevhid-i Uluhiyet bütün eylemlerini Allah'a itaat ve kulluk için ve O'nun rızasını kazanmak maksadıyla gerçekleştirmektir. Beş vakit namazın her rek'atında Fatiha suresinde bu husus ifade edilmektedir. Şöyle ki, "Hamd, âlemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur. O Rahman ve Rahim'dir, Ödül ve ceza gününün tek hâkimidir, (Allahım!) Yalnız sana ibadet ederiz ve yalnız senden yardım dileriz. Bizi doğru yola, kendilerine nimet verdiklerinin yoluna ilet; gazaba uğrayanlarınkine ve sapıklarınkine değil." (2-7 Ayetler) Ve yine Ayete'l-kursi diye bildiğimiz Bakara suresi 255. Ayetinde " Allah, O’ndan başka tanrı yoktur; diridir, her şeyin varlığı O’na bağlı ve dayalıdır. Ne uykusu gelir ne de uyur. Göklerde ve yerde ne varsa hepsi O’nundur. O’nun izni olmadıkça katında hiçbir kimse şefaat edemez. Onların önlerinde ve arkalarında olanları O bilir. O’nun ilminden hiçbir şeyi -dilediği müstesna- kimse bilgisi içine sığdıramaz. O’nun kürsüsü gökleri ve yeri içine almıştır. Onları korumak kendisine zor gelmez. O yücedir, mutlak büyüktür." buyurarak tevhidi Uluhiyete dikkat çekilmektedir.
Yüce Allah Rab'lık konusunda da, ilahlık konusunda da tek ve benzersiz olduğu gibi isim ve sıfatları konusunda da tektir. O'nun eşi, benzeri, ortağı olmadığı gibi dengi de yoktur. İhlas suresi Yüce Allah'ın isim ve sıfatlar konusunda da bir tek olduğuna işaret etmektedir. Bu surede Yüce Allah "De ki: O, Allah birdir. Allah sameddir. O, doğurmamış ve doğmamıştır. Onun hiçbir dengi yoktur." (1-4. Ayetler) buyurmak suretiyle eşsizliğini ifade buyurmuştur. Ayette geçen Samed kavramı; 'her şey O'na muhtaç, O ise hiçbir şeye muhtaç değildir' anlamındadır. Yüce Allah'ın zatına mahsus isimleri (Esmaü'l-hüsna) olduğu gibi O'na mahsus zatî ve subûtî sıfatları da vardır. (Geniş bilgi için Bkz.: Gölcük, Şerafettin/Süleyman Toprak, Kelâm, Tekin Kitabevi, Konya; Serdar, Murat/Harun Işık; İslâm İnanç Esasları (Akaid), Kimlik Yayınları, Kayseri)
Yüce Allah'ın zatî sıfatları şunlardır: Vücûd, Kıdem, Bekâ, Muhalefetün li'l-havadis, Kıyam binefsihî, Vahdaniyet. Bu sıfatlara selbî veya tenzihî sıfatlar da denir. Subûtî sıfatları ise: Hayat, İlim, Sem'i, Basar, İrade, Kudret, Kelâm ve Tekvin'dir. Yüce Allah eşsiz, benzersiz olduğunu Şura suresi 11. Ayetinde "... O'na benzer hiç bir şey yoktur. O, İşitendir, Görendir." diye haber vermiştir.
Biz Yüce Allah'ı kitabında nasıl tanıtmış ise o şekilde tanırız, tanıtırız. Rabbim nefsimizi ve neslimizi imanı kâmil, amelleri salih ve ihlâslı olan salih, muttakî kullarından eylesin. Ahirette de sevdiği ve razı olduğu kullarıyla Cennetlerinde, Rasulünün sancağı altında buluştursun. Burada Allhin güzel isimleriyle ilgili yazmış olduğum şiirimi siz değerli okuyucularımla paylaşmak istiyorum. Selâm ve dua ile
EN GÜZEL İSİMLER ALLAH'INDIR (c.c)III
Allah birdir yoktur başka hiçbir ilah,
En güzel isimler de O'nundur billah.
Emri ilahi var yüce kitabında,
Sabah-akşam tesbih et buyurur Allah.
Duaya cevap veren El-Mucib Allah,
Seven kullarına da El-Veliy Allah,
Sana tevekkül edene Sen Vekil'sin.
Yegâne hamde lâyık El-Hamid Allah.
Her işin hikmetlidir El-Hakîm'sin Sen,
El-Adl ismin vardır, çok Adilsin Sen,
Ey Maliku'l-mülk olan yüce Allah'ım,
Et-Tevvâb'sın tevbemizi kabul et Sen.
Herşeyden müstağni El-Ğaniyy Allah'ım!
Zü'l-Celâli ve'l-İkrâm Kerim Allah'ım!
Her işi düzgün El-Muksit olan Yâ Rab!
En-Nafi'sin fayda ver bize Allah'ım!
Ed-Dârr'sın zararlı şeyleri defeden,
En-Nûr'sun alemleri nurlandıran Sen,
Kalbimizi nurunla aydınlat ya Rab!
Doğruya ulaştıran Er-Raşîd'sin Sen.
Eş-Şehîd'sin Sen varsın tüm alemlerde.
Es-Sabûr'sun sabır ver iyi işlerde,
Hidayet verensin Sen El-Hâdî Allah!
El-Cami'sin cem et bizi Hakk dininde.
Ölüleri dirilten El-Bais Allah,
Her şeye gücü yeten El-Kaviy Allah,
Metanet ver bize El-Metîn'sin Sen,
Varlığı sonsuz Olan El-Bâkî Allah.
Güzel isimlerinle yalvarıyorum,
Ya Afüvv Senden affını diliyorum.
Er-Raûf'sun Sen, lütfun çok olur Senin,
Eş-Şekûr Rabbim fazlından istiyorum.
El-Bedi'sin örneksiz yaratan Sensin,
El-Muîd'sin, tekrar dirilten Sensin,
Firdevse varis eyle El-Vâris'sin Sen
Muhibbi Rasul Sensiz ömrü neylesin?
Rızana nail eyle gönlü şenlensin.
...
Dr. Resul Coşkun
T.C. Kültür Bakanlığı Halk Şairi
11 Kasım 2024
