Gönül nedir? Gönül: sevgi, istek, düşünüş, hatır vb. duyguların kaynağı olan yürek, kalp, sine anlamlarına gelen gönül (bkz.: TDK). Farsça da "dil" kavramıyla ifade edilir. 'Ehl-i dil' tamlaması şeklinde kullanıldığında ise gönül ehli olmak anlamındadır.
Allah Rasulü Hazreti Muhammed (sav): "Bilin ki! Vücutta öyle bir et parçası vardır ki o, iyi (doğru ve düzgün) olursa bütün vücut iyi (doğru ve düzgün) olur; o bozulursa bütün vücut bozulur. Bilin ki! O, kalptir." (Buhârî, Îmân, 39) Hadis-i şerifinde kalbin/gönlün ne denli önemli olduğuna dikkat çekmiştir.
Şair Nef-i'nin şiirinde
"ehl-i dildir diyemem sinesi saf olmayana" ifadeleriyle saflığına, temizliğine dikkat çektiği, Seyrani'nin de şiirinde Beytullah benzetmesiyle ifade ettiği bu kadar önemli ve yaşam kaynağımız olan bir organ nasıl saf ve temiz olabilir? İşte bu noktada İlahi mesaj bize yol gösteriyor. Yüce Allah (c.c.): "Onlar, inananlar ve kalpleri Allah’ı anmakla huzura kavuşanlardır. Biliniz ki, kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur." (Ra'd Suresi: 28. Ayet) buyurmaktadır. Yaptığı her işinde ve her düşüncesinde Allah rızasını gözeten bir insan elbette gönlü huzura eren ve huzur veren insandır. Önemli olan gönüller yıkmak değil, yıkılmış olan gönülleri onarmaktır. Yıkmak kolay yapmak zordur. Gönül ehli olmaya namzet olan biri öncelikle yakıp yıkmaktan vazgeçmeli, imar etmeye niyet etmelidir.
Kimler gönül ehlidir veya Gönül ehli olabilir? Zira herkes sözünü eder de gerçekten gönül ehli olabilir mi? En önemli mesele işte budur. Ehl-i dil/gönül ehli olmak isteyenin her şeyden önce şeytani özelliklerden arınması ve Rahmânî özelliklerle donanması gerekir. Yani Allah Teâlâ'nın sevdiği ve razı olacağı özellikleri taşımalıdır. Ehl-i Dil/Gönül ehli olmak için öncelikle kendimize bir rol model seçmeliyiz. Seçtiğimiz rol model her halükarda bizi yanlışlardan uzaklaştırıp doğruya ulaştırmalı. Özüyle, sözüyle, davranışlarıyla örnek bir şahsiyet olmalıdır. 'Böyle biri var mı?' sorusuna Yüce Allah kitabında: "Andolsun, Allah’ın Rasûlü'nde sizin için; Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah’ı çok zikreden kimseler için güzel bir örnek vardır." (Ahzâb Suresi: 21. Ayet) buyurmak suretiyle cevap veriyor. Hayatının her ânı örnek alınacak yegane şahsiyet. Gerek çocukluğu, gerek gençliği, gerek yetişkinliği, evde, sokakta, barışta, savaşta her zaman ve her yerde örnek bir insan. Alemlere rahmet olarak gönderilen bir insan.
Allah Rasulü Hazreti Muhammed (sav) gönül insanı, gönül ehli olmak isteyenler için muhteşem, mükemmel, güzel ahlakın tamamlayıcısı olarak gönderilen, önerilen bir rol modeldir. Getirmiş olduğu hakikatler, söylemiş olduğu sözler ve yaşama biçimi her biri hayatı dizayn eden bir düstur mahiyetinde. Örneğin "Sizden biriniz, kendisi için arzu edip istediği şeyi, din kardeşi için de arzu edip istemedikçe, gerçek anlamda iman etmiş olmaz." (Buhari; İman:7) ilkesi başka bir kanun nizam olmasa bile uygulandığı topluma huzur kazandıran bir ilke konumundadır. Yine bizi bencillikten kurtaran, hoşgörülü, yardımsever olmamızı sağlayan "Komşusu aç iken tok yatan bizden değildir" (İbn Ebi Şeybe, Kitabu'l-iman) hadis-i şerifi toplumsal huzur için yegâne bir ölçüdür. Hadis-i şeriflerde ifadesini bulan ehl-i dil/gönül ehli olmak ayetlerde de "Allah yolunda harcama yapın; kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın. İyilik edin, kuşkusuz Allah iyilik edenleri sever." (Bakara Suresi 195. Ayet) ve "Onlardan önce bu yurda yerleşmiş ve gönülden inanmış olanlar, kendilerine göç edip gelenleri severler, onlara verilenlerden dolayı içlerinde bir rahatsızlık duymazlar; ihtiyaç içinde olsalar bile onları kendilerine tercih ederler. Kim nefsinin bencilliğinden korunmayı başarırsa işte kurtuluşa erecekler onlardır." (Haşr Suresi: 9. Ayet) İfadeleriyle dile getirilmiştir. Burada dikkat çeken husus bencillikten kurtulmak, iyilik etmek, iyilik sever olmak ve cömertlik vurgusudur. Hasıl-ı kelâm (Sözün özü) Ehl-i dil/Gönül ehli olanlar bencillikten kurtulmalı, Yunus Emre'nin şiirinde "Dostun evi gönüllerdir, gönüller yapmaya geldim" dizelerinde ifade ettiği gibi Rahmet elçisini (sav) örnek alarak gönüller imar etmeye çalışmalıdır. Burada konuyla ilgili yazmış olduğum bir şiirimi siz değerli okuyucularımla paylaşmak istiyorum. Rabbim bizi ve neslimizi razı olduğu özelliklerle donanan sevdiği ve razı olduğu salih, muttakî kullarından eylesin.
Gönüller Yıkma Sakın!
Gönül insanı dersin,
Gönülleri yıkarsın.
Sana gönül verenin,
Kuyusunu kazarsın.
Bu nasıl bir marifet,
Anlamadım doğrusu.
Yakışır mı insana,
Riyakarlık duygusu.
Hiç mi ders almadın sen,
Erenler dünyasından.
Rasul'e gönül veren,
O güzel insanlardan.
Seyrani'ye kulak ver,
Gönüller yıkma sakın.
Gönül Allah'ın evi,
Unutma bunu sakın.
Bak ne buyurdu Rasul (sav)
O eşsiz hitabında:
Mümin ihanet etmez,
Kardeşin gıyabında.
Muhibbi Rasul olan,
Hiç ihanet eder mi?
Hain şeytana uyup,
Hiç kalleşlik eder mi?
Eşsiz ahlak sahibi,
Hak Rasul'ü örnek al.
Seni seven dostların,
Daima gönlünde kal.
Dr. Resul Coşkun
T. C. Kültür Bakanlığı Halk Şairi
31 Ekim 2024
