Meslek ve İş Seçiminde Kritik Yaklaşım

Eskiler “balık gölde (suda) büyür” derdi. Balık gölde büyüse de daha çok büyümesi ve gelişmesi için gölden ayrılıp, uygun ortamlara örneğin denizlere hatta okyanuslara açılması gerekir. Denizlere, okyanuslara açılmak ise bazı riskleri beraberinde getirecektir. Ancak büyümek ve gelişmek için başka yol henüz bilinmemektedir. Halbuki gölde kalmak, balık için güvenli olsa da orada olmak, sınırlı kalmak ve sınırlı alanlarda bulunmak anlamına gelmektedir. Tıpkı tüm gemilerin limanlarda, güvende olması gibi. Ancak gemiler limanlar için değil denizler ve okyanuslar için üretilir. Denizleri ve okyanusları aşması beklenir. Güvenlik önemli olsa da işlev ve fonksiyon da gereklidir. 

Eşya kullanılsa da kullanılmasa da zamanla işlevini ve fonksiyonunu; insan da (kırk yıl) hiçbir şey yapmadan dursa pek çok özelliğini kaybedecektir. Bu bakımdan kişinin yeteneklerini geliştirebildiği yerde ve ortamda bulunması, bireysel yeteneklerin kullanılması ve toplumdaki nitelikli bireylerin sayısının artması açısından, gereklidir. Mesleğin ve onun icra edileceği iş alanının seçimi bu noktada önem ifade etmektedir. Kişi ne kadar yetenekli olursa olsun (hatta mesleki birikimi yeterli de olsa), yeteneğini geliştireceği ve mesleki birikimini değerlendireceği iş ortamı bulamazsa yetenekler ve birikimler zamanla yok olacaktır. Zira taş yerinde yani uygun ortamlarda ağırlaşacak ve değer kazanacaktır.

İş seçiminde sadece kazanılacak ücretin ve iş garantisinin dikkate alınması, uzun vadede mutluluk getirmeyecek, mesleki tatmin için de yeterli olmayacaktır. Kariyer planlamasında; liyakatin ve adaletin esas alınmadığı, emanetlerin ehillerine verilmediği, kayırmacılığın ve torpilin yaygın olduğu, kişisel gelişim yollarının kapalı olduğu kurumlar; gelişemediği gibi orada çalışanların da ilerlemesi (ve gelişmesi) pek mümkün değildir. Böyle kurumlarda çalışmak, kişinin mesleki bilgi ve birikiminin gelişimine (ve diğer özelliklerine) zamanla zarar verecektir. Orada çalışanlar, belki belli seviyelerde ücret alıp, birikim yapabilecek ve belli maddi servetler de elde edebilecektir. Ancak belki de onlar tüm yaşamları boyunca, mutsuz olacak; mesleki bilgi ve birikimlerini de kaybedecektir. Kaybedilenlerin ise geri dönüşü, pek de kolay olmayacaktır...

Özellikle gençlerin (hatta ebeveynlerin) meslek ve iş seçiminde, yukarıda belirtmeye çalıştığım kriterlere dikkat etmesi, önemlidir. Salt maaş ve iş garantisi gibi ölçütlere göre yapılan seçimler, uzun vadede belki para kazandıracak fakat mutluluk sağlayamayacaktır. 

Yokluk, yoksunluk elbette çetin sınavlardandır. Milletimiz bu hususta çetin sınavlardan geçmiştir. Yaşlılar geçmişi iyi bilmektedir. Ancak günümüzde bunlar, kısmen de olsa aşılmıştır. Yaşam koşulları geçmişe nazaran, iyi seviyededir. Son zamanlarda yaşanan hayat pahalığı, yadsınamaz gerçek olsa da geçmişe göre yine de iyi konumda olduğumuz söylenebilir. Bu bakımdan geçmişteki yokluk içgüdüsü ile hareket ederek meslek ve iş seçimi yapmak (veya yaptırmak) pek de anlamlı değildir. Herkesin kendi yeteneklerine göre seçim yapması ise daha anlamlıdır. Kaldı ki çocukluğumuzun ünlü bir şarkısında söylendiği gibi “parayla saadet olmaz”. Zaten ömür denilen zaman sınırlı, kalan hoş seda değil midir? Kazandığını da götüren var mıdır?..