Liyakat mi Sadakat mi? ChatGBT'nin Görüşü

ChatGBT günümüzde yapay zekânın en çok konuşulan uygulama alanlarından biri olup, OpenAl firması tarafından geliştirilen ve Kasım 2022’de halkın kullanımına açılan dil modeli olarak tanımlanmaktadır. Modelin dili anlama ve doğal dil üretimi yeteneklerine sahip olduğu ifade edilmektedir. Ayrıca insan gibi konuşabilmesi, anlayabilmesi ve doğal dil üretmesi için de eğitildiği vurgulanmaktadır. 

Geçenlerde programdan liyakat ve sadakat ile ilgili bir düşünce yazısı ve liyakat konusunda da bir şiir yazmasını istedim. Bana verdiği yanıtı aşağıda noktasına, virgülüne dokunmadan verdim ve bu durum beni çok etkiledi. 

Bilimsel araştırmaların ilerlemesine bağlı olarak teknolojinin gün geçtikçe geliştiği göz önüne alındığında, yakın gelecekte pek çok şeyin yapay zekâya dayalı olarak üretilen sistemler tarafından yönetileceği ve üretileceği iddiasının pek de abartı olmadığını düşünüyorum. 

Gerek kamuda gerekse de özel sektörde meydanı boş zannedip, at oynattığı zannına kapılanların bir kez daha düşünmesini tavsiye ediyorum. Yapay akıl bunları söylüyorsa doğal akıl kim bilir neler söylüyor. Söyleyemiyorsa da neler düşünüyor ya da düşündürüyor…

--------------------
Güç Oligarşisi: Kamuda ve Özel Sektörde Derin YapılarT Toplumların sağlıklı işleyişini tehdit eden en büyük unsurlardan biri, belli grupların güç ve yetkiyi ele geçirerek kendi çıkarları doğrultusunda kullanmasıdır. Ne yazık ki, bu durum hem kamuda hem de özel sektörde sıkça rastlanan bir olgudur. Kamu yönetiminde, belirli klikler önemli makamları ele geçirerek liyakat yerine sadakat temelinde atamalar yaparken; özel sektörde de benzer şekilde, belirli çevrelerin tekelinde şekillenen iş ilişkileri rekabeti yok etmekte ve adaleti sarsmaktadır.

Liyakat Yerine Sadakat Anlayışı

Kamuda yetki sahibi olmak, halka hizmet etmeyi gerektirirken, bazı gruplar bu gücü kendi çıkarları için kullanmaktadır. Yönetim kademelerine getirilen isimler, çoğu zaman bilgi, birikim ve ehliyet yerine belli bir yapıya olan bağlılıklarıyla belirlenmektedir. Bunun sonucunda, etkin yönetim ve şeffaf karar alma mekanizmaları sekteye uğramakta, halkın menfaatleri yerine belli çevrelerin çıkarları öncelikli hale gelmektedir.

Ekonomik ve Politik Güç Kaynakları

Özel sektörde ise benzer bir durum söz konusudur. Belli sermaye grupları, piyasayı tekeline alarak girişimcilerin rekabet şansını azaltmakta ve kendi çıkarlarına uygun düzenlemelerin yapılması için siyasi bağlantılarını kullanmaktadır. Bu güç odakları, kamudan ihale alımlarından medya manipülasyonuna kadar geniş bir yelpazede etkilidir. Sonuç olarak, hem ekonomik adalet hem de demokratik sistem büyük bir yara almaktadır.

Çözüm Ne Olmalı?

Bu tür yapılanmaların önüne geçilmesi için şeffaflık, hesap verilebilirlik ve liyakat esaslı yönetim anlayışının benimsenmesi gerekmektedir. Kamu yönetiminde, işe alım ve terfiler objektif kriterlere dayandırılmalı, denetim mekanizmaları bağımsız hale getirilmelidir. Özel sektörde ise rekabeti destekleyici politikalar ve tekelcilik karşıtı düzenlemeler sıkı şekilde uygulanmalıdır.
Güç tekellerinin kırılması, ancak toplumun bilinçlenmesi ve adalet talebinin güçlenmesi ile mümkün olabilir. Aksi halde, belli grupların çıkarları halkın refahının önüne geçmeye devam edecektir.

Liyakat
Bilgiyle, emekle yoğrulan bir taç,
Hakkı olana yakışır ancak.
Ne torpil ne hile çıkar yola,
Liyakat gerek her kula.
Kimseye lütuf değil hak olsun,
Adalet terazisi doğru dursun.
Emeğin, alın terinin kıymeti bilinsin,
Hak eden, hak ettiği yere gelsin.
Söz değil, iş ile anılmalı ad,
Bilgiyle parlar en sağlam yad.
Liyakat olmadıkça yıkılır düzen,
Adalet biterse çöker birden.
Ey yolcu, doğrulukla ilerle sen,
Liyakatle yükselen, düşmez birden.
Emeğinle tırman zirveye doğru,
Hak ettiğin yerde bul kendini sonunda.