Özgen Eşel

SAĞLIKLI BESLENME TAKINTISI: ORTOREKSİYA NERVOZA

Özgen Eşel

Günümüzde sağlıklı beslenme çağrısını her yerde görür olduk. Ancak bazı insanlar bunu takıntılı hale getirmektedir. Bu konuda en çok sosyal medyanın etkili olduğu belirtilmiştir.
Yaygın olan yeme bozuklukları yemek yemeyip zayıf olma (anoreksiya nervoza) ve yediklerini çıkartma (bulimiya nervoza) olarak görülmekle birlikte kişinin yediklerinin sağlıklı olup olmadığını kontrol etme takıntısı (ortoreksiya nervoza) şeklinde de görülmektedir. Ortoreksiya nervoza , özellikle zayıf olan kadınlarda gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır.
Ortoreksiya nervozalı bireyler besinlerin hazırlanma sırasında kullanılan yöntem ve materyaller hakkında endişe duymakta ve bu nedenle besinlerin tüketim ve hazırlanma şekillerine göre de beslenmektedirler. Sonucunda tüketilen besinlerin sayıları ve çeşitleri azalmakta, ağırlıklı olarak çiğ sebze ve meyvelerle beslenme, et ve ürünlerini tüketmeme davranışları görülmekte ve yemeğin belirli bir renkte olması konusunda ısrarcı davranışlar sergilemektedirler.

ORTOREKSIYA NERVOZA KİMLERDE GÖRÜLEBİLİR?
Yeme davranış bozukluğu riskinin genetik, çevresel ve sosyokültürel faktörlerin etkisi altında olduğu düşünülmekte, özellikle kendine güveni olmayan, saplantılı, endişeli, çekingen, uysal, utangaç, mükemmeliyetçi kişiliğe sahip bireylerde yeme davranış bozuklukları görülebilmektedir. Çocukluk çağı obezitesi, obsesif kompulsif bozukluklar, sürekli diyet uygulama da yeme davranış bozukluklarına neden olan bireysel faktörler arasında yerini almaktadır. Yeme davranış bozukluklarının ortaya çıkması ise fiziksel, mental, sosyal ve fonksiyonel bozukluklara neden olabilmektedir.

ORTOREKSİYA NERVOZALI BİREY NASIL DAVRANIR?
Bu kişiler için sağlıklı beslenmek hayatlarının en önemli kısmını oluşturur.
Besinlerin miktarından ziyade besinin kalitesi ve sağlıklı olmasına odaklanılır.
Genellikle kilolarıyla ilgilenmezler ve kendilerini şişman hissetmezler.
Yarın yiyecekleri yemeği bugünden planlarlar.
Kendisi gibi sağlıklı beslenmeyen kişileri küçümserler.
Kara listeler hazırlayarak tüketilmemesi gereken besinleri not alırlar.
Her şeyin etiketini okurlar, ürünleri dikkatlice incelerler.
Zararlı maddelere karşı duyulan derin korkudan dolayı çok sayıda gıda ve besinleri tüketmezler. Bundan dolayı tüketebilecekleri besin sayısı ve çeşitliliği azalmaya başlar. İlerleyen zamanlarda malnütrisyon, osteoporoz, menstürasyon siklusunun bozulması ve kan basıncının aşırı düşmesine (hipotansiyon) bağlı olarak ciddi sağlık sorunları gelişebilmektedir.
Ev dışında yemek yemek istemezler (kontrolü kaybetme korkusu) ve buna bağlı olarak sosyal ilişkileri zayıflar.
Mükemmelliyetçi davranışlarının sonucunda da anoreksiya nervozaya geçiş söz konusu olmaktadır. Ancak buradaki geçiş, zayıflama amacından ziyade tüketilen besinlerin sayısının ve çeşitliliğinin azalması sonucudur.

ORTOREKTİK MİSİNİZ?
Bu soruların yarısından çoğuna “evet” cevabı veriyorsanız, ortoreksiya belirtisi gösteriyor olabilirsiniz.
1- Yemek yerken yediklerinizin kalorisine dikkat eder misiniz?
2- Son üç ay içerisinde besinler konusunda endişelendiğiniz oldu mu?
3- Sağlığınızla ilgili endişeleriniz besin seçiminizi etkiler mi?
4- Sizce, ruhsal durumunuz yeme düzeninizi etkiler mi?
5- Besinler içerisinde sadece sağlıklı olanlarını tüketmek kendinize olan güveninizi arttırır mı?
6- Uyguladığınız beslenme tipi yaşam tarzınızı değiştirir mi? (dışarıda yeme sıklığı, arkadaşlar vb. açısından)
7- Kendinize ne yiyip ne yiyemeyeceğiniz konusunda gittikçe daha katı kurallar mı koyuyorsunuz?
8- Sağlıksız beslendiğinizde kendinizi suçlu hisseder misiniz?
9- Çeşitli yiyeceklerin olduğu bir yerde yiyecek seçmek durumunda kalırsanız kararsızlık yaşar mısınız?
10- Yemeğinizin sağlıklı olması sizin için lezzetli olmasından daha mı önemlidir?
11- Sağlıksız olduğunu düşündüğünüz besinleri yediğiniz olur mu?
12- Daha sağlıklı, daha taze besinler satın almak için daha fazla para harcamak ister misiniz?
13- Sağlıklı beslenme ile ilgili düşünceler sizi günde üç saatten fazla meşgul eder mi?
14- Piyasada sağlıksız besinlerin de satıldığını düşünür müsünüz?
15- Sağlıklı besinler tüketince kendinize olan güveniniz artarken bu şekilde beslenmeyenleri küçümsüyor musunuz?
Eğer evetler çoğunluktaysa sizde uzman kişilerden (diyetisyenler, hekimler, psikolog) destek alabilirsiniz. Sağlıklı beslenme elbette ki çok önemli ama bunu takıntılı hale getirmemek sizin elinizde.. Besinlerden soğumanıza, psikolojinizi tehdit edecek bir sebep oluşturmasına müsaade etmemelisiniz. Sağlıklı Beslenin fakat bu aşırı kaygı yaşam kalitenizi düşürmesin.
Sağlıklı Günler..
 

Yazarın Diğer Yazıları