Ne Ergenekon Davası ne Çözüm Süreci ne de Gezi olayları Karadeniz’in şu an tek gündemi var o da fındık. İki haftalığına Karadeniz’de Ordu ilimizdeyim. Bu bölge insanı için yaz dönemi fındık en önemli gündem maddesi. Bölge halkı önemli birçok işini fındık üretimine ve fındık sonrası elde edeceği kazanca göre planlıyor. Düğünler, alım satım işleri ve borçlanmalar dahil birçok şeyi fındığa göre ayarlıyorlar. Yirmi yıla yakın aralıklarla bu bölgeye gelirim ve insanlar arası muhabbetin ana konusunun fındık olduğuna çok kereler şahit olmuşumdur. Elbette her bölge insanı için temel geçim kaynağı sohbet konularının başında gelir. Orta Karadeniz’de şuan temel konu, fındığın fiyatı acaba ne kadar olur şeklinde.
Farklı şekillerde tükettiğimiz fındık, uzun bir yolculuktan sonra bizlere ulaşıyor. Bahar aylarıyla birlikte fındık telaşı başlar bu bölgede. Fındık bahçeleri temizlenir yer yer fındık ocakları gübrelenir. Temmuz Ayının sonlarına doğru fındıklar olgunlaşmaya başlar. Kendi kendine dökülmeye başladığı anda artık fındığın dallardan toplanma zamanı gelmiş demektir. Bu sene bu işlem bu bölgede Ramazana denk geldi. Şu sıralar üreticiler toplama işlemini büyük oranda tamamlamış durumdalar. Fındık dalları 2-3 metreyi buluyor dolayısıyla toplama işlemi oldukça zahmetli. Toplanan fındıklar torbalara doldurulup kurutmak amacıyla uygun yerler taşınıyor. Bu çuvallar 20 ile 30 kilo arasında değişiyor tabi torbaları taşırken arazinin eğimini de hesaba katmak gerekiyor. Eğimli bir arazide güçlü bir yapıya ve de tecrübeye sahip değilseniz fındık çuvallarını taşımak ciddi bir sorun demektir.
Birkaç gündür fındık toplama işinde kayınpederimin bahçesinde onlara yardım ederken doğrusu hem fındık üreticisinin hem de Türkiye’nin birçok yerinde çiftçilikle uğraşan insanımızın emeklerinin ne kadar değerli olduğunu bir kez daha anladım. Ürününüzü tek tek toplarken bin bir zahmetle hasat ederken bir taraftan da ‘acaba bu sene emeğimizin karşılığını alabilecek miyim’ şeklinde düşünmek insanı daha çok yorar diye düşünmekten kendimi alamadım.
Fındık toplamak amacıyla Güneydoğu’dan önemli miktarda fındık işçisi Karadeniz’e yaz aylarında geliyor. Karadeniz yollarında kamyonlarda ve farklı araçlarda bu insanlara rastlamak mümkün. Günlük 40-50 TL karşılığında fındık topluyorlar. Fındık bahçesi sahipleri kendi ailesinden yeteri kadar kişi yoksa bu işçilere ücret karşılığında fındık toplatıyor. Tabi bu durum fındık üreticisi için ayrı bir maliyet demek.
Tarımla uğraşan kesimlerin en ciddi sorunu üreticiden sonra ürünü piyasaya sunan aracı grupların daha çok kazanç sağlaması. Bu bölgede de durum aynı bölgenin büyük tüccar ve işletmecileri fındık üreticisinden aldıkları fındık üzerinden gerçekten ciddi kar elde ediyorlar. Devletin bu noktada fındık üreticisini desteklemesi aracı şahısları en aza indirmesi gerekiyor. Hem özel hem devlet eliyle fındığın farklı besin maddelerinde kullanımı gerçekleştirilebilir. Dünya piyasalarına bu ürünün sunumu konusunda önemli adımlar atılabilir. Karadeniz’in gerçekten doğal zenginlik anlamında gerçekten müthiş bir potansiyeli var bu potansiyel çok iyi değerlendirilmelidir. Çay, Fındık ve alternatif birçok ürün bu bölgede yetişebilmektedir. Doğru bir planlama ve sunumla bu durum iyi değerlendirilirse hem bölge insanı hem ülke ekonomisi bundan kazançlı çıkacaktır.
Karadeniz halkı sosyal ve siyasi olaylar karşısında çok duyarlı doğrusu. Karadeniz insanına has eleştirel bakış açısını kısa sürede gözlemleyebilirsiniz. Karadeniz Bölgesi ekonomik anlamda kendi kendisine yetebilen bir bölge. Ne var ki tarım alanında üretim yapan insanların İç Anadolu’da olduğu gibi kooparatifleşmesi konusunda sıkıntılar var. Bu durum onları büyük tüccarlarla iş yapmaya mecbur bırakıyor. Bu bölgenin büyük tüccarları adeta banka gibi hareket ediyor yıllardır . Eskiden beri bölge halkı ürününü daha hasat etmeden ürün karşılığında, ya da faklı amaçlarla tüccarlardan para alıyorlar. Bu borçlanmalar geçmişte %70’lere varan faizlere kadar dayanmış. Bir nevi halkın zor durumundan yararlanıp rant elde etmiş kartelleşmişler. Bu zengin tüccar aileler farklı iş kollarında da iş yapıyor bu gün Karadeniz’de.
Yaz ayları tarımsal faaliyetler yoğunluk kazanırken kış aylarında birçok insan balık sezonunda denize çalışmaya gidiyor. Ne yazık ki balık sezonu da eskisine oranla daha az kazanç getiriyor. Karadeniz’in turizm anlamında da ciddi bir potansiyeli var. Gerek inanç turizmi gerek yayla turizmi bölgenin önemli gelir kaynakları arasında. Son beş yıl içinde Karadeniz’in her anlamda önemli gelişme kaydettiğini bizzat gözlemledim. Ordu’ya gelirken Tokat ve Tokat’ın bazı ilçelerinde ciddi bir hareketlenme dikkatimi çekti. Özellikle kara yollarında güzel çalışmalar var. Karadeniz sahil yolu önemli bir proje bölgeye ciddi katkısı var. Doğal olarak bizim için her bölge aynıdır ve aynı derecede önemlidir. Ancak şunu belirtmek yerinde olur; Bölge insanını yaşadığı sorunlarla baş başa bırakmamak gerekir. Doğu Anadolu’da yaşanan acı tecrübelerden ders çıkarılmalıdır. Bölgeler arası ekonomik farkların giderilmesi kadar bölgeler arası ekonomik işbirliği de son derece önemli. Tarımla uğraşanlara bereketli, hayırlı ve kazançlı bir yıl dileklerimle.
