Peru; Güney Amerika kıtasının batı kısmında yer alan Ekvator, Kolombiya, Şili, Brezilya ve Bolivya ile komşu, başkenti Lima, % 45 oranında yerlilerin yaşadığı, İspanyolca konuşulan, 30 milyon nüfuslu bir ülkedir.
Yerkabuğu üzerinde meydana gelen depremler Pasifik Ateş Çemberi ve Alp-Himalaya Deprem kuşağı olmak üzere iki başlık altında gruplandırılmıştır. Dünyadaki depremlerin yaklaşık %20’si Türkiye’nin de içerisinde yer aldığı Alp-Himalaya Deprem kuşağında yer almaktadır. Geriye kalan % 80’lik kısma ait depremler ise Pasifik Ateş Çemberinde meydana gelmektedir.
Pasifik Ateş Çemberi veya Pasifik Deprem Kuşağı, birçok volkanik patlamaların ve büyük depremlerin meydana geldiği Pasifik Okyanusu kıyısının büyük bir kısmını ve etrafını da içine alan bir bölgedir. Ateş Çemberi, yaklaşık 40.000 km uzunluğunda ve yaklaşık 500 km genişliğinde ve at nalına benzer şekildedir.
Şili, Ekvator ve Kolombiya gibi ülkeler ile birlikte Peru’da Nazca Levhasının Güney Amerika Levhasının altına doğru, yıllık 78 mm mertebesinde dalması neticesinde bu bölgede büyük depremler meydana gelmektedir. Hatırlanacağı üzere Dünyada ölçülebilen en büyük deprem Peru’nun güney komşusu Şili’de 1960 yılında 9,5 Mw büyüklüğünde olmuş ve deprem 10 dakika devam etmiştir. Peru’da Şili gibi deprem riski yüksek olan ülkelerden biridir.
Bölgenin tektonik yapısından kısaca bahsettikten sonra Peru’da meydana gelen depremleri hatırlayalım.
Peru’da 1746 yılında tahmini büyüklüğü 8,8 Mw olan deprem sonucunda 24 m yüksekliğinde tsunami meydan gelmiş ve yaklaşık 5-6 bin insan depremden ve tsunamiden dolayı hayatını kaybetmiştir.
1868 Yılında meydana gelen Arica Depremi 9,3 Mw büyüklüğünde olmuş ve yaklaşık 25 bin kişi bu depremde hayatını kaybetmiştir.
1966 Yılında 8,1 Mw büyüklüğünde olan Peru Depreminde toplam 100 kişi hayatını kaybetmiştir. Yine Peru’da 2007 yılında meydana gelen depremin büyüklüğü 8,3 Mw olarak açıklanmış ve 519 kişi hayatını kaybetmiştir. 2019 Yılında olan Peru Depremi 8,0 Mw büyüklüğünde gerçekleşmiş ve 2 kişi ölmüştür.
Deprem riski oldukça yüksek olan Peru’da geçtiğimiz günlerde (28/6/2024) yerin 28 km derinliğinde 7,2 Mw büyüklüğünde yeni bir deprem meydana gelmiştir.
Bizim ülkemizde son yüzyılda büyüklüğü 7 ve üzerinde olmak üzere 17 adet deprem meydana gelmiştir. Bunlardan birkaç tanesini hatırlayacak olursak; 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri (7,7 ve 7,8) 53 575 kişi, 17 Ağustos 1999 Gölcük Depremi (7,4) 18 373 kişi, 1939 Erzincan Depremi (7,9) 32 968 kişi olmak üzere 17 büyük depremde toplam 124 605 kişi hayatını kaybetmiştir. Milyarlarca Dolar maddi zarar ise işin cabasıdır.
Bir tarafta üçüncü sınıf bir ülke olan Peru, diğer tarafta gelişmekte olan ve genel özellik itibariyle sıralamada Peru’nun üzerinde yer alan güzel ülkem Türkiye.
İnsani Gelişmişlik Endeksine göre (2022) Türkiye Dünya sırlamasında 48. Peru ise 84. Sırada yer almaktadır. İMF’nin (2022) Büyük Ekonomiler Raporuna göre ilk 20’ler arasında Türkiye de yer almaktadır. Ancak; güzel ülkem Türkiye depremler ve deprem zararlarına alınan tedbirler açısından Peru’nun çok gerisinde kalmaktadır.
Peru’da son 278 yılda depremlerden dolayı toplam 31 621 kişi ölürken, ülkemde son 100 yılda sadece 7 ve üzeri büyüklükteki depremlerde ölen insan sayısı 124 605 kişidir.
Deprem zararlarına karşı bilinçli birey, dirençli şehir oluşturamadığımız sürece bu rakamlar Türkiye aleyhine artış göstermeye devam edecektir.
Sahi 28/6/2024 tarihli Peru Depreminde kaç kişi öldüğünü hatırlayan var mı? Hafızalarınızda kalmamışsa ben tekrar hatırlatayım. 28 Haziran 2024 tarihli 7,2 Mw büyüklüğündeki Peru Depreminde hiç ölen yok. Can kaybı olmadığı gibi mal kaybı bile olmamış. Şaşırdınız değil mi? Ama ben şaşırmadım. Şimdi bir tahminde bulunalım. Peru’da olan 7,2’lik deprem Türkiye’de olsaydı kaç bin canımız ölürdü?
Afetsiz günler dileğimle…
