Tarih hünerli ellerde hayat buluyor

Sanayi yapımı halılar çıkalı el emeği göz nuru dokuma halı ve kilimlerin pabucu dama atılır olsa da emek ile ortaya çıkanlarda hatırı sayılır üretim devam ediyor. Dokuma halı ve kilimlerim kıymetini bilenler yıllardır kullandığı evladiyelik, ata yadigârlarını eskimesine rağmen atmaya kıyamıyor.  Yıllar içerisinde maneviyatı kadar kıymeti de artan yıpranmış halı ve kilimlerin imdadına hünerli elleri ile antika halı tamircileri yetişiyor. 

Halı ve kilimlerle büyüdü

Çocuk denecek yaşta aile mesleği halı ve kilim ile tanışan çıraklıktan gelerek 27 yıldır dirsek çürüten 41 yaşındaki Ali Özdemir, yurt içi ve dışındaki antika halı ve kilimleri orijinaline uygun olarak tamir ediyor. Özdemir’in Melikgazi İlçesi Cumhuriyet Mahallesinde kışın dükkân için yaz sıcağında ise sokak gölgeliklerinde sandalye ye pinekleyerek yaptığı tamirler turist ve yerli halkın ilgisini çekiyor. Dokuyucuları tarafından ilmek ilmek işlenen, ancak aradan geçen yıllarda kullanılamaz hale gelen halı ve kilimleri orijinaline uygun olarak, döneminin renk ve ipleriyle tamir ettiğini anlatan Özdemir, ”Anneden babadan kalma halı ve kilimleri atmaya kıyamayanlar bize geliyor. Hali ve kilimdeki hasara göre tamir ücreti değişiyor. 150 liradan başlayarak ücretlerde tamir ve bakım yapıyoruz. Tamirler halı ve kilimdeki hasara göre 3 gün ile bir ay arasında değişiyor. Makine halılarının daha çok tercih edilmesi nedeniyle bizim işlerde de azalma oluyor. Daha çok halı ve kilim satışına ağırlık vermeye başladık” dedi.

Mesleğin son temsilcileri

Kaybolmaya yüz tutan el sanatları arasında yer alan halı tamirciliğinin son temsilcilerinden olan Ali Özdemir, mesleği devam ettirecek yeni nesil çırakların olmadığını söyledi. Halı dokumacılığı konusunda mesleki eğitim kursları olmasına rağmen tamirine kimsenin ilgi göstermediğini kaydeden Özdemir, "Halı tamirciliği yapanların sayısı azaldı. El dokuma halılarının yeniden canlanması için halı tamirciliği mesleğinin ayakta kalması lazım. Artık çırak bulamıyoruz. Meslek çıraklıktan yetişerek yapılacak bir meslek. Şu an bir sanat okulu yok. Bu yüzden meslek yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı" diye konuştu.

El dokumasına Uzakdoğu darbesi

Uzakdoğu’da maliyet fiyatlarının ucuz olması sebebiyle ithal edilen halıların Türk el dokuma halılarına ilgiyi azalttığını vurgulayan Ali Özdemir, "Pakistan, Hindistan, Çin, Nepal, İran ve Türkmenistan’da ucuz işçilik ve düşük maliyetlerde halı ve kilim dokuması yaptırılarak Türkiye’ye getiriliyor. Türk halıları maliyet yüzünden ithal halılara karşı koyamıyor. Bu nedenle Türk halılarına rağbet azaldı. Piyasada çok sayıda ithal halı var. Bu bölgelerde üretilen el dokuma halının metrekare fiyatı, Türk halısının 3'te biri fiyatına. Üretilen halıların yüzde 80'i de kaliteli değil. Bizim halılarımızı da taklit ediyorlar. Mesela Çin'de Hereke halısının aynısını üretip Türkiye'de satanlar var. Çin halısının satış fiyatı düşük olduğu için sektörü etkiledi. Bu yüzden çok büyük atölyeler kapandı. Milas, Bünyan ve Hereke halısı yok denecek kadar az üretiliyor" diye konuştu. Haber ve Fotoğraf: Ahmet Bolat