Sigara bir madde bağımlılığıdır

**Öncelikle size şu soruyu yönelterek başlamak istiyorum Murat Bey, sigarayı bırakma yöntemlerinden bizlere bahsedebilir misiniz? Sigarayı neler yaparak bırakabiliriz?

Dünya’nın en kuvvetli bağımlılığı bir bebeğin annesine olan bağımlılığıdır ve eğer bizler hepimiz annelerimizi bırakabildiysek sigarayı da bırakabiliriz.

Sigarayı bırakmak kararı vermek için insanların bilmesi gereken bazı şeyler var öncelikle onlarla başlayalım. İnsanlar sigarayı bırakmaya öncelikle teşebbüs etmeleri lazım, bunun için bilmeleri gereken ben bırakamam, ben yapamam işte ben sigara ile artık özdeşleşmişim yani sigara benim bir parçam olmuş algısından kurtulmaları lazım. Daha önceki açıklamalarımızda da söylemiştik sigara bir madde bağımlılığıdır, nikotin bir madde bağımlılığıdır ama Dünya’nın en kuvvetli bağımlılığı değildir. Dünya’nın en kuvvetli bağımlılığı bir bebeğin annesine olan bağımlılığıdır ve eğer bizler hepimiz annelerimizi bırakabildiysek sigarayı da bırakabiliriz. Bu bakın çok önemli bu noktadan başlanması gerekiyor. Ondan sonra bilinmesi gereken şey sigaranın aslında bir alışkanlık bir tiryakilik yâda bir tercih olmadığını sigaranın bir madde bağımlılığı, fiziksel bir madde bağımlılığı yaptığını bilmek gerekiyor ve bununla mücadele etmek için neler yapılması gerektiğini bilmek gerekiyor. Nikotinin oluşturduğu madde bağımlılığı fiziksel bir bağımlılıktır.

Nikotin açlığını, nikotin yoksunluğunu tedavi edebilmek için tek ilaç nikotindir.

 Nikotin beyindeki o beyin sapındaki nikotin reseptörlerini, nikotin kapılarını apregülasyon dediğimiz sayısını arttırarak etki gösterir.  20 gün içerisinde bu bağımlılık tesis olur ve 20 günden sonra artık o sayısı artmış olan apregüle olmuş olan kapıların nikotin kapılarının % 60 - %70’ini doyurmak için insanlar her iki saatte bir ortalama nikotin almak ya da sigara içmek zorunda kalırlar. Eğer sigara içilmezse, nikotin alınmazsa işte nikotin yoksunluğu dediğimiz, nikotin açlığı dediğimiz huzursuzluk, uykusuzluk, ajitasyon, sinirlilik, titreme, çarpıntı, baş ağrısı gibi fiziksel ve ruhsal bir takım şikayetler yaşamaya başlarlar bu bir aslında hastalık halidir. Fiziksel bağımlılığın tezahürü şu şekilde ortaya çıkar, işte akşam saat 9’da 10’da insanlar eve geldiklerinde canları sigara istediğinde üstlerini başlarını yoklarlar sigara yok, masaya çekmeceye şuraya,  buraya bakarlar sigara yok,  düşünürler aşağıda bakkal vs. hepsi kapalı işte arabaya binip,  gecenin saat onunda, on ikisinde sigara alınıyorsa ki alınır, bu sigaranın oluşturduğu fiziksel bir madde bağımlılığının göstergesidir, neden çünkü bu bir hastalık halidir. Nikotin açlığını, nikotin yoksunluğunu tedavi edebilmek için tek ilaç nikotindir. Biz bu bağımlılığı tedavi edebilmek için demin söylediğim nikotin reseptörlerinin yani kapılarının sayısını azaltmaya çalışıyoruz, yapılması gereken insanlarla nikotin arasındaki teması koparıp ortalama 2-3 ay gibi bir süre de o sayısı artmış olan patlamış olan nikotin reseptörlerini, kapılarını normal olması gereken sayıya seviyeye düşmesini sağlamak beklemek. Ama tabi burada insanla nikotini birbirinden ayırdığımız zaman bu nikotin açlığına nasıl dayanılacak temel sorun da bu, bunun için işte bizim kullandığımız iki tane yöntem var. Birincisinde diyoruz ki nikotini sigaradan böyle kova kova, boca boca almayın biz size az az idare edecek miktarda nikotin temin edelim işte, nikotin sakızı, nikotin bandı, nikotin spreyi bu işe yarıyor. Birde direk beyin etkili bazı ilaçlar var kullandığımız bunlarda ortalama bu 2-3 aylık süre zarfında insanların mümkün olduğu kadar nikotin açlığını yaşatmamaya çalışıyorlar. Ancak, biz bu ilaçları yöntemleri birlikte ya da kombine kullansak dahi başarı şansımız maalesef %100 olmuyor her zaman sebep çünkü sigaranın oluşturduğu sadece fiziksel bazı bağımlılık yok birde biliyorsunuz psikolojik bağımlılık var psikolojik bağımlılığın dayandığı birçok temel var. Ama iki tanesi çok önemli, bir tanesi davranış bağımlılığı, halk arasında el, ağız alışkanlığı dediğimiz hadise, diğeri de eşleştirmeler. İşte gündelik hayatımızı işgal eden bazı duygu durumları ile ya da başka bazı otomatik hareketlerle sigaranın eşleştirilmesi bu iki durum yani, el, ağız alışkanlığı, eşleştirmelerden oluşan psikolojik bağımlılığın üstesinden gelebilmek için kullanılabilecek herhangi bir ilaç maalesef yok.

**El, ağız alışkanlığı derken Murat Bey mesela çayın yanında sigara ya da kahvenin yanında sigara vs. gibi eşleştirmeler değil mi?

**Sigarayı eğer tütünü üretildiği yerden alıp kurutup, kıyıp tütün yaprağını kâğıda sarıp tüketecek ve bu şekilde içecek olsak 50 sene boyunca içsek bile madde bağımlısı yani fiziksel bağımlı olma riskimiz ihtimalimiz yok denecek kadar az.

Şöyle eşleştirmeler dediğim gibi gündelik hayatımızı işgal eden bazı duygu durumları ile ya da başka bazı otomatik hareketlerle sigaranın eşleştirilmesi neler bunlar? Çok canım sıkıldı ver bir sigara, sinirlendin yak bir sigara, çay geldi, kahve gitti yak bir sigara aslında ortada herhangi bir nikotin açlığı ya da ihtiyacı yok, ya ne var bizim eşleştirmelerimiz var. Burada kullanılması gereken nedir? Üstesinden gelebilmek için ‘’ İrade’’ ama nasıl bir irade değil mi? Bu irade madem benim içimdeydi şimdiye kadar niye kullanamıyorum veya milyonlarca insan sigarayı bırakmak istiyor bu iradeyi neden kullanamıyor? İşte işin tamda püf noktası burada Selda Hanım, sigarayı bırakmak, sigara ile mücadele etmek isteyenlerin bilmesi gereken ama bilmedikleri hatta sigara içen herkesin bilmesi gereken ama bilmedikleri kişiye ve iradeye ait olmazsa olmaz iki tane özellik var. Birincisi ve en önemlisi bana ait olan irade, ne demek bana ait olan irade sigaraya başlarken ya da sigaraya bağımlı olurken ki irade bana ait değimliydi, değildi.

Nikotinin doğal emilimi ve doğal bağımlılık yapma süreci gerçekten çok kısıtlı.

Sigarayı eğer tütünü üretildiği yerden alıp kurutup, kıyıp tütün yaprağını kâğıda sarıp tüketecek ve bu şekilde içecek olsak 50 sene boyunca içsek bile madde bağımlısı yani fiziksel bağımlı olma riskimiz ihtimalimiz yok denecek kadar az. Çünkü nikotinin doğal emilimi ve doğal bağımlılık yapma süreci gerçekten çok kısıtlı. Ancak endüstri böyle yapmıyor sigara üreticisi ne yapıyor? Alıyor tütünün yaprağını kurutup, kıyıp kâğıda sarmadan hemen önce tütün kokteyli denilen bir sosun içerisinde bir müddet bekletiyor. Buradaki en önemli maddelerden bir tanesi amonyak kimyası diye bir şey var kullandıkları bunu kasten bilerek kullanıyorlar, ne yapıyor amonyak nikotinin akciğerlerden kana, kandan da beyine 200 kat daha hızlı ve daha fazla miktarda geçmesini temin ediyor. Biz bunu biliyor muyuz sigara içen insanlar olarak. Bilsek şöyle bir şey dememiz gerekiyor işte bunu öğrendiğimiz gün ben bunu sadece tütün tükettiğim için veya kendi imkânlarım ve kendi irademle tütün tükettiğim için bunun esiri oluyorum diyemez insanlar, 1985 senesine kadar Amerika’da on tane büyük tütün endüstrisi patronu yüksek mahkeme huzurunda İncil’e el basarak, çıkıp yemin ederek dediler  ki biz böyle bir sonucu bilmiyoruz, yani amonyak kimyasının, nikotin bağımlılığını arttırdığını, nikotinin fiziksel bağımlılığını ortaya çıkardığını, hızlandırdığını bilmiyoruz diye inkâr ettiler. 1985’te ünlü bir tütün firmasının baş kimyageri Dr. Wagın halen yaşıyor kendisi hayatta bütün Dünya’yı bu amaçla dolaşıyor duyduğu vicdan azabına dayanamayarak firması ve şirketi ile yaptığı gizlilik anlaşmasını ihlal edecek bir şekilde yüksek mahkeme huzurunda itiraf etti dedi ki biz yaptığımız hayvan deneyleri neticesinde amonyak’ın, nikotinin fiziksel bağımlılığını 200 kat daha  hızlandırdığını ve arttırdığını tespit ettik onun içinde bilerek tütün kokteylinde, tütün sosunda bunu kullanıyoruz insanları hızlı ve ağır derecede bağımlı  hale getiriyoruz diye itiraf etti. O günden, bu güne açın interneti tütün sorumluluk davaları diye araştırın binlerce tütün sorumluluk davası ABD’de sonuçlanmıştır. Milyonlarca dolar tazminat talepleri ile üstelikte tütün firmalarının endüstrinin bizde ya da Avrupa’da uygulandığı gibi işte paketlerin üzerine ‘’Sigara Sağlığa Zararlıdır’’ uyarıları veya bağımlılık yapar uyarıları yazmalarına rağmen onların savunmasında efendim biz bunu yazıyoruz zaten insanlar bunu biliyorlar, bilerek bu tütünü tüketiyorlar. Bunu bilmek bir şey ifade etmiyor. Dünya’nın herhangi bir yerinde bir gıda üreticisi ben şöyle bir şey ürettim, bunun içerisinde ne olduğunu, neden koyduğunu, ne kadar koyduğumu ben ibraz ve beyan etmiyorum ve bunu insanların tüketimine sunuyorum. Ne var bunun içerisinde ben bilmiyorum. Bu Dünya’nın hiçbir yerinde olmaması gereken bir ticari hile ve tütünle mücadelede de aslında bu noktadan hareket etmek ve bu hileyi sonlandırmak gerekir. Çok yakın bir zamanda ABD’de çıkacak bir yasa ile artık tütün endüstrisi üreticiler sigara paketlerinin içerisindeki ürüne ne kattılar ne kadar kattılarsa ve ne amaçla kattılarsa bunu ibraz etmek mecburiyetinde kalacaklar bunu ibraz etmeleri de yetmeyecek ‘’Amerikan Gıda Endüstrisinin’’ bunlara satış ruhsatı verebilmesi için bağımsız laboratuarlardan teyit ettirelecek doğruluğu aynı zamanda  yapılan tetkikler neticesinde insan sağlığına zararlı olmadığına dair kati kesin raporlar verildikten sonra ancak bunlar tüketilecek. 2020’li yıllarda ABD’den başlamak üzere bütün Dünya’da bu ürünler artık bu şekilde satılamayacak. Amerika Birleşik Devletlerinde sigara nedeni ile yakınlarını kaybeden insanlar kanser, koah, kalp krizi nedeni ile felç olan, inme inen, yaralı kalan, mağdur olan, malul olan insanlar milyonlarca dolar tazminat alıyorlar, biz niye almıyoruz? 1996 yılında çıkarılan 4207 sayılı ‘’Tütünle Mücadele Yasasının’’ 2007’de 5727 sayılı yasa ile revize edilmesi ile 2008 Ocak ayından itibaren Ulusal Tütün Kontrol Programı dâhilinde tütünle mücadele edilmesi ülkede tütünle mücadele konusunda bir algı ve farkındalık oluşturup, sonuç getirmeye başladı bu hissedilir bir şekilde karşımıza çıkıyor, ama daha kat edecek çok mesafemiz var.

**Peki, hocam siz sigara kullanıyor musunuz yâda ne kadar süre kullandınız?

Evet, kullandım yaklaşık 20 sene.

**20 sene kullandıktan sonra bıraktınız, yani siz 20 yıllık sigara tiryakisi olarak sigarayı bırakabiliyorsanız, herkes bırakabilir o zaman doğrumu?

 Bakın benim hastalarıma ve insanlara özellikle sürekli onları motive etmek için söylediğim konu şudur. İhtiyacı olan herkes, özelliklede zorda olanlar bırakıyor. Sigara içen herkes çok zorda, doktorlar ve sağlık sistemi sigara içen insanlara karşı değil, biz sigaranın bi zatihi kendisine karşıyız. Bizim vazifemiz yaptığımız çalışmalar sigaranın az evvel söylediğim ülkemize ve insanlarımıza zulmü ortadan kaldırmak yoksa düşüne biliyor musunuz bugün gerçekten halk sağlığı problemi olarak katlanılamaz bir noktaya gelmiştir sigaranın ülkeye yüklediği şey. Başka hiçbir maddenin yâda hastalığın bu denli büyük bir ulusal hastalık yükü yoktur. Yapılan bütün çalışmalar bunu gösteriyor.

** Hocam şöyle toparlayacak olursak son olarak neler söylemek istersiniz?

Özellikle şu kış günlerinde vatandaşlarımıza şu yasa konusunu bir kez daha hatırlatmak istiyorum 4207 sayılı yasa insanların algısında işte sigara yasağı yasası olarak durmakta bu kesinlikle yanlış. Bu yasa sigara yasağı yasası değildir. Bu yasa insanların, temiz hava soluyabilme hakkını koruma yasasıdır. İnsanların temiz gıda tüketme hakkı nasıl kutsalsa, temiz hava soluma hakkı da o kadar kutsaldır ve devlet bunu garanti altına almalıdır ki görevini yapmıştır devlet, vatandaşlarında buna sahip çıkması gerekir.
Söyleşi: Selda Avcı