Selda Avcı ile Aktarım Diyor Ki…

 Enginar Bitkisi:

Yumru şeklinde çiçekleri olan ve 2 metreye kadar uzayabilen bir bitki olan Enginar, A ve C vitaminleri ile kalsiyum, potasyum, demir, manganez ve fosfor mineralleri açısından zengindir.

Enginarın Faydaları:

Enginar karaciğer için çok faydalıdır; karaciğeri korur ve karaciğer hastalıklarının daha çabuk iyileşmesini sağlar. Karaciğer, böbrek ve bağırsakların düzenli çalışmasına yardımcı olur ve böbrek kumlarını döker. Sindirimi kolaylaştırır. İdrar söktürücüdür. Kandaki şeker oranını ayarlar, kolesterolü düşürür. Vücuda dinçlik verir. Bedeni ve zihinsel yorgunluğu giderir. Meme, rahim ağzı ve prostat kanserini önlemeye yardımcı olur. Enginar kalbi ve damar sağlığını korumakta da etkilidir. Hücrelerin yıpranmasını engelleyerek yaşlanmanın etkilerini azaltır. Sarılıkta faydalıdır. Romatizma şikâyetlerini azaltır. İshali keser. Ter kokusunu giderir. Ateş düşürücü ve iştah açıcıdır.

Enginar, yemek olarak tüketilmek üzere ekildiği bilinen en eski bitkiler arasında yer alıyor. İlk olarak Etiyopya’da yetiştirilen bitki daha sonra Mısır üzerinden Avrupa kıtasına gelmiş ve burada da popüler olarak yetiştiriciliği yapılmış. Bitkinin yaprakları, Antik Yunan ve Roma imparatorluklarında sindirime yardımcı olması için tüketilmiş. Enginar, 16. yüzyıl Avrupa’sında “soylu” bir bitki olarak kabul edildiği için kraliyet aileleri ve zenginler tarafından tüketiliyormuş. Neyse ki günümüzde enginar yemek için zengin olmak gerekmiyor ve mevsiminde pazara gidip almak mümkün. Enginar yaprakları geleneksel Avrupa tıbbında safra akışını uyarmak, böbrekleri çalıştırmak ve idrar söktürücü olarak kullanılmış ve halen bu sorunların tedavisinde kullanılmakta. Bunun yanı sıra sindirime yardımcı olması, karaciğeri temizlemesi, vitamin ve mineral bakımından zengin olması enginarın diğer faydaları arasında sayılıyor.

Enginarın Besin Değeri:

100 gram çiğ enginar (yapraklarıyla, bütün);

Günlük C vitamini ihtiyacının %20’sini (11.7 mg)

K vitamini ihtiyacının %18’ini (14.8 mcg)

Protein ihtiyacının %7’sini (3.3 gr)

E vitamini ihtiyacının %1’ini (0.2 mg)

B6 vitamini ihtiyacının %6’sını (0.1 mg)

Folat ihtiyacının %17’sini (68 mcg)

Niasin ihtiyacının %5’ini (1 mg)

Riboflavin ihtiyacının %4’ünü (0.1 mg)

Besin lifi ihtiyacının %22’sini (5.4 gr)

Kalsiyum ihtiyacının %4’ünü (44 mg)

Demir ihtiyacının %7’sini (1.3 mg)

Magnezyum ihtiyacının %15’ini (60 mg)

Fosfor ihtiyacının %9’unu (90 mg)

Potasyum ihtiyacının %11’ini (370 mg)

Çinko ihtiyacının %3’ünü (0.5 mg)

Manganez ihtiyacının %13’ünü (0.3 mg) karşılar.

Enginarın Sağlığa Faydaları:

Aşağıda çeşitli sağlık ve beslenme kaynaklarından derlediğim enginarın faydaları ile ilgili bazı bilgiler bulabilirsiniz. Ancak hakkında bilgi verilen enginar, ülkemizde de tüketilen “Fransız” veya “Globe” enginarıdır. Diğer enginar türleri olan “Jerusalem enginarı” ve “Çin enginarı” tamamen farklı bitkilerdir ve bu enginar türlerinin yaprakları veya bitkinin göbeği değil kökü tüketilir.

Sindirim Sistemi:

Yüksek oranda besin lifi içeren enginar yaprakları bağırsak hareketi sağlayarak tuvalete çıkmayı kolaylaştırır ve kabızlığı önler.

Kolesterol:

Enginarın kolesterol üzerine etkisi ile ilgili yapılan araştırmalar, bitkinin aşırı yüksek kolesterolü olanlarda olumlu yönde etkisi bulunduğu, ancak normal değerlere yakın olan yüksek kolesterolü pek düşürmediği yönünde sonuçlara sahip. Bu araştırmalarda enginarın yaprağı kullanılmış.

Anemi:

Demir bakımından zengin olan enginar, demir eksikliği anemisi için tüketilmesi önerilen sebzeler arasında yer alıyor. 1 orta boy çiğ enginar (yaklaşık 128 gr, bütün, yapraklarıyla birlikte) günlük demir ihtiyacının %9’unu karşılayacak kadar (1.6 mg) demir içerir. Bitki bu özelliği ile, anemi tedavisine yardımcı olması için tavsiye edilen doğal demir takviyelerinde “özüt” formunda kullanılmaktadır.

İrritabl Bağırsak Sendromu (Spastik Kolon):

Hazımsızlık, ağrı, şişlik ve tuvalete çıkamama gibi problemlere neden olan “splastik kolon” oldukça yaygın olarak görülen fonksiyonel bir bozukluktur. Bu rahatsızlığın kesin bir tedavisi yoktur ve belirtilerinin şiddeti beslenme ile yakından ilgilidir. Enginar, bazı besinlerle birlikte (kepekli pirinç, tam tahıllı gıdalar, patates, balık, ay çekirdeği, kabak çekirdeği, keten tohumu…) spastik kolon belirtilerinin kontrol altında tutulması için önerilen yiyecekler arasındadır.

Karaciğer:

Enginar yaprakları kandaki kolesterol düzeyini belirleyen ana enzimin (HMG CoA-redüktaz) üretimini baskılar. Kandaki kolesterol miktarı normal düzeylere çekildiğinde fazla kolesterolü süzmekle görevli karaciğerin yükü hafifler. Ayrıca enginarın yaprakları safra akışını uyararak karaciğerin toksinlerden temizlenmesine yardımcı olur. Ancak safra taşı olan kişilerde enginar yaprağı (gıda ya da tablet formunda) belirtileri şiddetlendirebilir.

İdrar Söktürücü:

Enginar yaprağının idrar söktürücü etkisi vardır ve fazla suyun vücuttan atılmasına yardımcı olur. Yaprakların içindeki bileşikler mesaneyi uyarır ve sıvının idrar yoluyla atılmasını sağlar. Hali hazırda idrar söktürücü ilaç kullanıyorsanız, enginar yaprağı yemeniz vücudun susuz kalmasına neden olacak kadar su kaybetmenize yol açabileceği için önerilmez.

Mide Ekşimesi:

Enginar yaprağı, göğüste ağrılı yanma hissine neden olan reflü belirtilerini önemli oranda azaltabilir. Safra akışını arttıran enginar, bağırsak spazmlarını azaltarak mide ekşimesini hafifletir. Ayrıca bulantı, kusma, şişkinlik ve karın ağrısı gibi sindirime bağlı sorunların pek çoğuna iyi gelir.

Enginar Nasıl Hazırlanmalı?

Enginarın “kalbi” zeytinyağıyla soğuk hazırlanabilir olarak veya sebze yemeklerinde kullanılabilir. Ancak enginarı sadece lezzeti için değil, sağlığa faydaları için tüketiyorsanız yapraklarını yemelisiniz.

Bütün olarak aldığınız enginarın yapraklarının sivri uçlarını ve sapını (dipten 2-3 santim pay bırakarak) bıçakla veya makasla kesin. Eskimiş, sağlıklı görünmeyen yapraklar varsa alın. Enginarı bütün olarak koyabileceğiniz büyüklükte bir tencereye yerleştirin ve bir miktar tuz ekleyerek 45-60 dakika kadar orta ateşte kaynatın. Tencerenin kapağını kapatmayın çünkü hava almazsa enginarın rengi kahverengine döner. Haşlanan bütün enginarı tencereden alın ve baş aşağı tutarak suyunu süzün. Sıra yapraklarını ayıklamaya geldi. Eğer enginarı yeterince haşladıysanız yaprakları kolayca çıkacaktır. En küçük yapraklar da dâhil olmak üzere tüm yapraklarını alın. Haşlanmış yaprakları yoğurtla, az yağlı light mayonezle, sevdiğiniz başka bir sosla veya sade olarak yiyebilirsiniz.

Uyarılar, Önlemler:

Enginar gıda olarak tüketildiğinde güvenli olarak kabul edilen sebzeler arasındadır. Ancak enginar kapsülü kullanmadan önce, özellikle düzenli olarak ilaç kullanıyorsanız doktorunuza danışmanız en güvenli yol olacaktır. Fazla enginar gaz yapabilir. Safra kanalı sorunu olanların, safra sıvısı üretimini arttırması nedeniyle enginar yaprağı tüketmeleri önerilmez. Safra sıvısının artması safra taşı oluşumunu arttırabilir. Enginar; papatya, karahindiba, altın, kadife çiçeği, marul, ayçiçeği, devedikeni gibi bitkilere hassasiyeti bulunan kişilerde alerjik reaksiyona neden olabilir.

Enginar Çayının Faydaları:

Akdeniz’e kıyısı bulunan ülkelerde doğal olarak yetişen enginar genellikle yemeklerde kullanılır. Ancak tadının yanı sıra kurutulmuş yaprakları farklı sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca düşük kalori oranıyla pek çok diyet listesinde kendine yer bulan enginar papatya familyasındandır. Enginarın en çok kullanıldığı rahatsızlıklar arasında sindirim sistemi sorunları ilk sırada gelmektedir.

Devedikeni bitkisine benzeyen enginar, don olmayan ve yaz aylarında serin olan sisli bölgelerde yetişir. Olgunlaşan enginar parlak mor renkte çiçek açar. Ancak yemeklik enginar olgunlaşmadan toplanır.

Kötü kolesterolü (LDL) düşürür iyi kolesterolü (HDL) yükseltir

Trigliseridi azaltır

Böbrek hastalıklarının tedavisinde faydalı diüretik özellikleri vardır

Safra akşını arttırır

Siroz tedavisinde yardımcı olarak kullanılır

Karın ağrısını hafifletir

Mide ekşimesini azaltır

Şişkinliği alır

Kabızlığa iyi gelir

İshale iyi gelir

Kusmayı hafifletir

Cilde parlaklık verir

Kan dolaşımını arttırır

Kan şekerini düşürür

Karaciğer fonksiyonlarını arttırır

İdrar söktürücüdür

Enginar Çayı Nasıl Hazırlanır?

Büyükçe bir enginarı bütün olarak iyice yıkadıktan sonra sapının tamamını kesin. Bu bölge acılık verebilir. Daha sonra kaynayan iyi suya yine bütün olarak atın ve 1 saat kaynatın. Bu süre sonunda suyun rengi açık kahverengine dönecektir. Ocağı kıstıktan sonra bir yarım saat daha bekletin ve ateşin üzerinden alın. Bu suyu çay olarak içebilir dilerseniz balla tatlandırabilirsiniz. Soğuk veya sıcak tüketebilirsiniz. Kurutulmuş enginar yapraklarını kullanacaksanız günde yaklaşık 6 gram kurutulmuş enginar yaprağını 3’er eşit parçaya bölerek öğünlerden önce çayını içebilirsiniz.

Enginarın Tarihi:

Binlerce yıldır ekilen ve gıda olarak tüketilen enginar M.S. 1. yüzyılda vücutta meydana gelen kötü kokuları bastırmak için kullanılırmış. Eski Mısır, Yunan ve Roma dönemlerinde yemeklerde ve hastalıkların tedavisinde kullanıldığı biliniyor. Avrupa kıtasına ise 15. yüzyılda gelen enginar karaciğer hastalıkları, sarılık, dispepsi ve kronik albüminüri de dâhil olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarının tedavisinde geleneksel olarak kullanılmaya başlanmış.

Enginar Çayının Yan Etkileri:

Papatya, ekinezya ya da karahindiba alerjisi olanların enginara alerjisi olma olasılığı yüksektir. Safra taşınız varsa böbrek hastalığınız bulunuyorsa enginar çayı içmemelisiniz. Gebelik veya emzirme dönemindeki yan etkileri hakkında yeterli bilgi yoktur. Bu dönemlerde enginar çayı kullanmak için doktorunuza danışabilirsiniz.

Not: Kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız.

Aktarım Diyor Ki: Selda Avcı