Propaganda Kartları, Milli Mücadele Müzesi'nde

Lise son sınıf öğrencilerinin milli mücadele yıllarında cepheye gittiği ve o sene mezun veremeyen Kayseri Lisesi, Kayseri Büyükşehir Belediyesi tarafından aslına uygun şekilde restore edilen Büyükşehir Belediyesi Milli Mücadele Müzesi’ne dönüştürülmüştü. Müzede, birçok yeni eser sergileniyor. Bu kapsamda, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Mili Mücadele Müzesi, Türk Kurtuluş Mücadelesini anlatan ve ilk baskılardan biri olan Nutuk Kitabı, propaganda kartları, Lozan Barış Antlaşmasını anlatan Paris Ulusal Matbaası tarafından basılan kitap ve eki, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e ait yeni fotoğrafları ve Gazi Mustafa Kemal tarafından bizzat imzalanmış Osmanlıca İstiklal Savaşı Madalya Beratı ve İstiklal madalyasına ev sahipliği yapıyor.

Milli Mücadele döneminin en önemli evraklarından olan Propaganda ve Mefkûre Kartları’nın müzede sergilendiğini dile getiren Kayseri Büyükşehir Belediyesi Müzeler ve Tarihi Yapılar Yönetim Şube Müdürü Fehmi Gündüz kartların o döneme ait öneminden bahsetti. Gündüz, “Milli Mücadele dönemini biz Kayseri açısından, Kayseri perspektifinden inceliyoruz ama bu bina gerçekten çok önemli olaylara şahitlik etti. Bununla birlikte Milli Mücadele döneminde biz millet olarak büyük bir mücadele içerisindeydik, varlık yokluk savaşından, birçok safhadan geçtik. Bunların belki de önemli bir kısmı da yazılı ve sözlü basın dediğimiz dönemler. Yazılı basın dediğimiz dönemlerde bununla alakalı 33 adet propaganda ve mefkure kartı var. Aslında bunların biraz geçmişine bakmak lazım. Bu kartlar nasıl ortaya çıktı? Biz 19’uncu yüzyılın sonlarına doğru baktığımızda özellikle de Avrupa kıtasında Almanya'da 1890’lı yıllarda sadece 1 yıl içerisinde 300 bin kartpostal üretildiğini görüyoruz. Bu rakam 1913 yılında yani Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasını hemen önce 1.8 milyara çıkmış. Hatta biraz daha üstü, 6 katına çıktığını görüyoruz. Bu durumu insanlara ulaştırmak hususunda Avrupalı emperyalist devletler çok erken vakitlerde farkına varıyorlar. İngiltere, Fransa, Almanya gibi başta bunlar olmak üzere birçok sömürgesinde ve etkili olduğu topraklarda bu kartpostal kartlarını propaganda amaçlı kullanmışlar ve artık bundan sonra adı propaganda kartı olmuş. Tabii bu kullanımlar esnasında inanılmaz faydalarını görüyorlar ve Birinci Dünya Savaşı'na girildiğinde de bu davranış hareketlerine devam ediyor. Tabii bizim bunu Osmanlı'da keşfetmemiz biraz daha geç oluyor. 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi'nden ülkemizde işgaller başlayınca hemen akabinde 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Atatürk Samsun'a çıkıyor. Biz kayıtlarda o tarihten 4 gün önce ilk kartpostalların üretildiğini biliyoruz. Bu arkamızda görünen 33 propaganda kartı da o dönemlerde üretilen kartlar ve şu anda 1919 odasında Milli Mücadele Müzesinde sergileniyor” şeklinde konuştu. 

‘İNSANIMIZIN BİLİNÇLENMESİ AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ’

Propaganda ve mefkure kartlarının o dönemlerde hangi amaçlarda kullanıldığından söz eden Gündüz, okuma yazma oranının düşük olduğu dönemlerde bu kartların insanların bilinçlenmesi açısından çok önemli olduğunu belirtti. Gündüz, “O gün şartlarında milletimizin bu mücadele içerisinde gerekli şekilde bilgiye ulaşması, hazırlanması ve tedbir alması bakımından çok önemli. Burada kadın figürleri görüyorsunuz. Kadın figürü bizde mesela Anadolu ana sembolü, ana ismi geçiyor. Neden? Çünkü vatanı biz ana olarak görüyoruz. Kadın burada vatan olarak sembolize edilmiş. Bununla birlikte Mustafa Kemal Atatürk'ün çok güzel çizimleri var. Bunlara ek olarak bizim Osmanlı'dan getirmiş olduğumuz bir kök var. Bu kökle alakalı da inanılmaz çizimler var. Mesela Fatih Sultan Mehmet'in çizimlerini görüyoruz. Osman Gazinin çizimlerini görüyoruz. Ve bu çizimlerle birlikte yeni bu kurtuluş mücadelesi verdiğimiz dönemlerde Mustafa Kemal Atatürk'e sanki böyle bir uzayan kol gibi vatanın devamlılığı açısından inanılmaz çizimler gerçekleşmiş. Okuma yazma oranının düşük olduğu dönemlerde bu gibi kartpostallar, tam ismiyle mefkure eve propaganda kartları, bizim insanımızın bilinçlenmesi açısından çok önemli” ifadelerini kullandı. 

Propaganda ve mefkure kartlarını görmek isteyen vatandaşları Milli Mücadele Müzesine davet eden Gündüz, “Bunu görmek isteyen ziyaretçilerimizi biz Kayseri Lisesi Milli Mücadele Müzesi'ni bekliyoruz. Bununla birlikte hemen her bir kartpostalımızın, yani her bir mefkure kartımızın, propaganda kartımızın açıklamasını görmek isteyen ziyaretçilerimiz burada karekodla okutmak suretiyle hepsi hakkında detaylıca bilgi alabilirler” diye konuştu.