Muhtarlıklar kaldırılmalı mı?
Şehir merkezlerinde belediye yönetimlerinin mahallelerden de sorumlu olmasıyla birlikte, 1934 yılında kaldırılan ve mühürleri toplanan muhtarlıkların şehir merkezlerinde kaldırılmasını da yeniden düşünmek gerekiyor.
Yerel seçim sürecinde yaşanan muhtarlık yarışıyla ortaya çıkan kavga ve husumetlere, onlarca adayın yarıştığı ve pusula karmaşasının yarıştığı oy verme ve sayım işlemlerindeki hendikap ile bu müessesenin bütçeye getirdiği ekonomik yük eklenince herkesin aklına aynı soru geliyor: Acaba muhtarlıklar kaldırılmalı mı?
Muhtarlık müessesesi ilk olarak imparatorluğun başkenti olan İstanbul’da 1829'da kurulmuştur.
19.Yüzyıl’ın ilk yarısına kadar üst yöneticilere karşı, Müslüman iskanının söz konusu olduğu yerlerde mahallenin sorumlu yöneticisi imamlardı. İmam mahalle sakinlerinin başı olup, her şey onun bilgisi ve iznine bağlıydı. İmamın en önemli görevlerinden birisi de mahalle sakinlerine salınan verginin paylaştırılması ve toplanması işini yürütmekti. İşte 19.Yüzyıl’da yapılan bu idarî reformlarla mahalle ve köylerde muhtarlıklar kurulmaya başlanınca imama göre muhtar daha yetkili bir yönetici haline geldi.
Günümüz Türkiye’si idarî açıdan il, ilçe ve köylere bölünürken, nüfus miktarına göre de şehir, kasaba ve köylere ayrılmıştır. Yukarıda da belirtildiği gibi, Osmanlıdan günümüze muhtarlık müessesesi hem kırsal köy ve mahallelerde hem de şehirlerde aynı anda var olan bir kurumdur.
Köy muhtarlığı ile şehirlerdeki mahalle muhtarlığı arasında seçilme, görevlendirilme ve diğer hususlarda belirgin bir fark olmamakla birlikte, halkın gözünde durum böyle değildir. Halkın gözünde köy muhtarı bir çeşit belediye başkanı veya kaymakam gibidir. Köylüye göre muhtar devleti temsilen köyü yöneten, köy ve köylünün istek ve şikâyetlerini de devlete ileten kişi olup, köyün en önemli şahsiyetidir. Köylerde muhtar daime vericidir. Yoksulu doyuran, misafiri ağırlayan, düğünlerde en çok bahşişi verendir.
Nüfus kayıt sisteminin dijitalleşmesiyle beraber, şehir merkezlerinde meskun olan halkın muhtar ve muhtarlıklarla ilişkisi en asgari düzeye inmiştir. Muhtarlıklardan alınabilecek tüm belgelere dijital olarak en kısa sürede ücretsiz olarak ulaşmak mümkündür.
Özellikle yerel seçim dönemlerinde onlarca muhtar adayının muhtar olmak için yarıştığı ve kendilerini tanıtabilmek için yaptığı harcamalara, şehir mahallelerindeki 50 bin civarındaki muhtarlıklara yapılan aylık ödemeler dikkate alındığında herkesin aklına aynı soru gelmektedir: Şehir mahallelerinde muhtarlıklara ne gerek var?
Bakmadan Geçme
