Bulgaristan, Transit Geçişi Engelliyor

Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Başkanı Çetin Nuhoğlu, "Dünya ticaretinin temeli olan transit serbestisini ihlal eden Bulgaristan, Türkiye ve AB dış ticaretini tehdit ediyor. Uluslararası anlaşmalardan doğan yükümlülüklerine rağmen Bulgaristan, transit geçişi engelleme yolunu seçmiş ve dün akşam itibariyle Bulgaristan üzerinden Türkiye-AB arasında her iki yönde ticaretin yapılması imkansız hale gelmiştir" dedi.

Nuhoğlu, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, dünya ticaretinin 1947’den beri anayasası olan ve “transit taşımalara serbestlik” ilkesini düzenleyen GATT Anlaşması V. Maddesi'nin, Bulgaristan gibi anlaşmaya imza koyan ülkelerin transit geçişi engelleyemeyeceğini hükme bağladığını ifade ederek, "En son 3-6 Aralık 2013 tarihlerinde gerçekleşen Dünya Ticaret Örgütü Bakanlar Konferansı'nda, Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaşması'nın en önemli bölümlerinden biri olarak kabul edilen 'transit serbestisi' kuralı, 154 ülke tarafından dünya ticaretinin sürdürülebilirliği açısından toprakları üzerinden transit geçen mallara ve araçlara miktar kısıtlamaları uygulamamak ifadesiyle tekrar daha güçlü bir şekilde vurgulanmıştır. Türkiye ile Bulgaristan arasında transit serbestisi ayrıca, Türkiye-AB arasındaki Gümrük Birliğini kuran 1/95 sayılı ortaklık konseyi kararının 5 ve 6. maddesinde 'malların serbest dolaşımı' maddesi ile de güvence altına alınmış ve taraf ülkelere malların dolaşımını miktar olarak kısıtlamaya yönelik tedbir alınamayacağını hükme bağlamıştır. Uluslararası anlaşmalardan doğan yukarıda sıralanan yükümlülüklerine rağmen Bulgaristan, transit geçişi engelleme yolunu seçmiş ve dün akşam itibariyle Bulgaristan üzerinden Türkiye-AB arasında her iki yönde ticaretin yapılması imkansız hale gelmiştir" diye konuştu.

"TRANSİT SERBESTİSİ, PAZARLIK KONUSU YAPILAMAZ"

Bugün itibariyle, AB ve GATT yetkili makamlarının anlaşmaya imza koyan Bulgaristan'ın yükümlülüklerini yerine getirmesi için acil girişim başlatması ihtiyacı doğduğunu dile getiren Çetin Nuhoğlu, şunları kaydetti:

''İhraç mallarımızın transit geçişlerini her türlü engelden muaf hale getirme mücadelesinde, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımızın ve taşımacılarımızın yanında olmaya, topraklarından transit geçen araçlara 'geçit verme' sorumluluğunu yerine getirmeyen Bulgaristan ve tüm AB nezdinde girişimde bulunmaya davet ediyoruz. Ülkemizin ihracatını, Almanya başta olmak üzere, en önemli pazarlarını kapsayan Avrupa Birliği ülkelerine taşıyan uluslararası kara yolu eşya taşımacılarımız, her yıl Bulgaristan üzerinden transit olarak ortalama 180 bin taşıma gerçekleştirmektedir. Ülkemizin Batı’ya ve dolayısıyla Avrupa ülkelerine açılan sınır komşusu ve en önemli transit güzergahı konumundaki Bulgaristan, 2007 yılından bu yana üzerinden gerçekleştirilen 'transit' taşımalara kota ve transit ücreti olmak üzere 'miktar kısıtlamaları' ve 'eş etkili vergi' uygulamaya başlamıştır. Öte yandan, halihazırda ülkemiz nakliyecileri açısından 2007 öncesi döneme göre milyonlarca avro ek maliyete katlanılan, uluslararası kurallara aykırı bir durum ortaya çıkarmış olan bu süreç, yakın dönemde, Bulgar tarafından kaynaklanan ve son dönemde yabancı araçlara yönelik olarak sıkılaştırılmakta olan denetimlere bir tepki mahiyetinde, kasten güdülen bir siyasete bağladığımız bir engelleme ile bloke olmak üzeredir. Şöyle ki, iki ülkenin Ulaştırma Bakanlıkları arasında yapılan ve Kara Ulaştırması Karma Komisyon (KUKK) Protokolü’nde belirlenen; her yıl ilk altı aylık dönem için karşılıklı olarak teati edilen 125 bin adet transit geçiş belgesi, süresi içerisinde Bulgaristan tarafınca ülkemize teslim edilmek yerine, bir sonraki KUKK toplantısı için şantaj unsuru olarak kullanmak amacı ile sadece 5 bin adet transit belge iletmiştir. Bugün itibarıyla nakliyecilerimizin Bulgaristan’ı transit geçmek için kullanabilecekleri 5 bin adet geçiş belgesi tükenmiş olup, Bulgar tarafının bakiye (120 bin adet) belgeleri ülkemize iletme konusunda, ülkemiz yük pazarından daha fazla pay almak amacıyla bu durumu bir 'koz' olarak kullanarak, istekli davranmadığı, Bakanlığımızın taleplerine cevap verilmediği görülmektedir. Bu duruma tepki olarak, 30 Ocak 2014 itibarıyla, Bulgar Ulaştırma Bakanlığı'nın transit belgelerini ülkemize ulaştırmamış olması durumunda, Türkiye Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'nın, U-Net Sistemi üzerinden Bulgar tarafının belgelerini geçersiz kılacağı ve kullanımını durduracağı bildirilmiştir. Bu durum, Avrupa’ya açılan üç temel sınır kapımızdan ikisi olan Kapıkule ve Hamzabeyli sınır kapılarından ihracat ve transit çıkışlarımızın durması, Türkiye-Bulgaristan ticaretinin yanı sıra Türkiye-AB ticaretinin kesintiye uğraması sonucunu doğuracaktır."

Nuhoğlu açıklamasında, "İkili ekonomik ve ticari ilişkilerimizin önemli ölçüde zarar göreceği anlaşılan ve Bulgar tarafının açıkça, 'evrensel hukukun' bir parçası olan, Dünya Ticaret Örgütü’nün yayınladığı GATT (Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması) anlaşmasının V. Maddesi’nde öngörülen 'transit serbestisi' ilkesini, Türkiye-AB Gümrük Birliği’ni kuran 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın Türkiye-AB arasında 'karşılıklı miktar kısıtlamaları ve bununla eş etkili tedbir ve vergileri engelleyen' 5. ve 6. maddelerini, ayrıca Bulgaristan'ın da aralarında bulunduğu KEİ üyesi ülkelerin parlamentoları tarafından 2006 yılında onaylanmış olan ve 1.1.2015 tarihinden itibaren geçerli hale gelmesi öngörülen 'KEİ Bölgesinde Karayoluyla Eşya Taşımalarının Kolaylaştırılmasına İlişkin Mutabakat Zaptı' uyarınca Bulgaristan dahil KEİ üye ülkelerinin kendi topraklarına ve bunlar üzerinden gerçekleşecek olan ikili ve transit taşımalara yönelik kota ve benzeri kısıtlamaları kaldırmalarını öngören hükümlerini ihlal ettiği bu durumun sadece Türkiye-Bulgar ekonomik ve ticari ilişkilerinin değil, Türkiye-AB ekonomik ve ticari ilişkilerinin sürdürülebilirliği açısından acil bir çözüme ulaştırılması elzemdir" ifadelerine yer verdi.

Bulgaristan'ın bu tutumuyla, ikili anlaşmaların kapsamı dışında, dünya ticaretinin “kesintisiz ve sınırsız akması” amacıyla 1947 yılından bu yana yürürlükte olan, transit geçilen ülkelere topraklarından transit geçen araçlara ve mallara yönelik miktar kısıtlamalarını, ayrımcı uygulamalarını engelleyerek transit geçilen ülkelere mümkün olan en elverişli güzergahı sunma sorumluluğu yükleyen ve Aralık 2013’te 154 DTÖ üye ülkesi tarafından paraf edilen DTÖ "Ticareti Kolaylaştırma Anlaşması"nda bir kez daha vurgulanan "ayrımcı ve korumacı transit kısıtlamalarının engellenmesi" sorumluluğunu yerine getirmediğini bildiren Çetin Nuhoğlu, "Konunun kalıcı bir çözüme ulaştırılması yönünde derneğimizin ve başta Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımız olmak üzere Türkiye'deki ilgili makamların yoğun girişimleri sürerken, Bulgaristan'a yönelik taşımalarımızın Kapıkule ve Hamzabeyli kapılarından gerçekleşemeyecek olması nedeniyle yaşanması muhtemel sıkıntıların önlenmesi için tüm paydaşlarımız, seferberliğe davet edilmektedir. Ülkemiz dış ticaretine büyük sekte vuran ve hiçbir hakkı yokken ülkesinden 'transit geçişleri' engelleyen Bulgaristan’ın bu 'kasıtlı' ve 'engelleyici' tutumu ile ilgili olarak elimizden gelen gayreti hepimizin ivedilikle göstermesi gerekmektedir" dedi.