'Aşık Meydani Türküleri'

GELENEKTEN GELEN TINILAR
'Sanat, geçmişten günümüze tüm toplumların
inşası sürecinde, ortak bir kimlik ve aidiyet
duygusu yaratmada, bireyleri de toplumları
da bu eksende birleştirmede, önemli bir harç
olarak hayatın akışına derinlerde yön veren bir
alan olmuştur'.
Prof. Dr. N. Oya Levendoğlu Öner

Sözlü kültürümüzün en önemli örneklerinden birisi olan 'şıklık Geleneği', yüzyılların birikimleri ile biçimlenmiş, şiiri, müziği ve hikye anlatımını içeren, Anadolu'nun kültürel belleğinin yanı sıra kültürel çeşitlilik ve zenginliğini de yansıtan,
çok yönlü bir sanat olarak ifade edilmektedir. şıklık geleneği ile dönemlerin yaşayış ve hayata bakış tarzı, etik ve estetik değerleri vb. gibi birçok unsur geniş halk kitlelerine aktarılmıştır, aktarılmaktadır. şıklık geleneğine uygun bir biçimde şiir söyleyebilen, karşılıklı atışma yapabilen, hikye anlatabilen ve icralarını çoğunlukla saz eşliğinde gerçekleştiren kişilere şık; bu söyleme biçimine 'şıklık-şıklama' denilmektedir. şıklık geleneği, geçmişten günümüze bilgi, görgü ve tecrübe iletiminde vazgeçilmez bir yöntem olan usta-çırak ilişkisi ile nesillere aktarılmış, bu alanda Karacaoğlan, Köroğlu, Kazak Abdal, Pir Sultan Abdal, Ercişli Emrah, Gevheri, şık Ömer, Kul Himmet, Dadaloğlu, Dertli, Ruhsati, Bayburtlu Zihni, şık Şenlik,

Şehrin Yüzleri
Sümmani, şık Mahzuni Şerif, şık Veysel, Davut Sulari, şık Murat Çobanoğlu, şık Yaşar Reyhani vb. gibi bir çoğu şu anda hayatta bulunmayan değerli temsilciler yetişmiştir. Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Teşkilatı (UNESCO), kültürlerarası barışçıl diyalogun geliştirilmesi ve kültürel çeşitliliklerin korunması/desteklenmesi amacı ile 17 Ekim 2003'de 'Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'ni kabul etmiştir. Ülkemizin de 27 Mart 2006 tarihinde resmen taraf olduğu sözleşme kapsamında, 'İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirasının Temsili Listesi'ne, şıklık geleneğimizin de eklenmesi için girişimde bulunulmuş, bu kapsamda Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü'nce 'şıklık Geleneği Dosyası' hazırlanarak UNESCO'ya sunulmuştur. Girişimler sonucunda şıklık geleneği 2009 yılında 'Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne kaydedilmiştir.
şıklık geleneğine yönelik bu gelişme, devamında yeni projeleri getirmiş, Türkiye'nin birçok ilinde şıklık geleneği ve bu geleneğin temsilcileri üzerine alan araştırmaları gerçekleştirilmiş, şıklık geleneğinin gelecek kuşaklara aktarılmasında önemli görevler üstlenen hikye taşıyıcısı şıklara ve bu alanda hizmet veren kurumlara, istenilen ölçüde olmasa da maddi desteklerde bulunulmuştur. şıklık geleneğinin ve bu geleneğe hizmet etmiş gelenek taşıyıcılarının isimlerinin yaşatılması amacı ile günümüzde gerçekleştirilen sınırlı etkinliklerden bahsetmek mümkündür. şıklık geleneğinin yaşatılması amacıyla geleneğin temsilcilerinin isimleri caddelere, sokaklara ve okullara verilmektedir. Tüm bu faaliyetlerin dışında, yeterli olmamakla birlikte, şık evleri, şık bayramları ve yerel festivaller bünyesinde gerçekleştirilen etkinlikler ile geleneğin yaşatılması ve yaygınlaştırılması noktasındaki gayretler devam etmektedir. Günümüzde, şıklık geleneğini yaşatan ve bu alanda önemli çalışmaları olan önemli temsilcilerden birisi de 'şık Meydanî'dir. 3 Mart 1942 yılında, Kayseri'nin Küçük Tuzhisar köyünde dünyaya gelen ve asıl adı 'İdris Eroğlu' olan şık Meydanî, babasının yakın arkadaşı, şıklık geleneğinin en önemli ve değerli isimlerinden birisi olan şık Veysel'den etkilenerek 17 yaşında şıklığa başlamış, ilerleyen dönemlerde şık Veysel ile müzik ve özellikle şiir konusunda meşk etme imknı bulmuştur. şık Meydanî, şıklık geleneği vasıtasıyla kendi yaşadığı dönem ve öncesine ait (şık Veysel gibi değerli ozanların doğrudan katkılarıyla şekillen) kültür birikimini günümüze taşımış, kültür mirasımızın aktarılması ve şıklık geleneğinin yaşatılması noktasında önemli temsilcilerden birisi olmuştur. Bu doğrultuda, Türkiye'de şıklık geleneğinin sürdürülebilmesi adına düzenlenen şık bayramları ve festivallere katılmış, bu alanda birçok değerli ödüle layık görülmüştür. 1992 yılında şık Meydanî adına, Kayseri'de 'şık Meydanî Kültür ve Sanat Vakfı kurulmuş, vakfın düzenlediği etkinlikler vasıtasıyla şıklık geleneğinin yaşatılarak sonraki nesillere aktarılması sağlanmıştır. şık Meydanî, şıklık geleneği üzerine çalışmalar yapan araştırmacıların ve akademisyenlerin de dikkatini çekmiş, şık Meydanî ve eserlerini konu alan şık Meydanî (Bayram Durbilmez, 2000), Bir Ömrün Sonunda şık Meydanî (Laçin Yayınları, 2004) ve Avrupa Birliği Projesi ile desteklenen Gönül, Dil ve Tel'in Aşkı şık Meydani (2012) isimli 3 kitap basılmış, 2012 yılında Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü kapsamında, Öğretim Görevlisi Yiğit Alkan tarafından, şık Meydani'nin bestelerinin notaya alınarak müzikal çözümlemelerinin yapıldığı bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır. şık Meydanî, şık Veysel ile kendi tabiri ile 'göğüs göğse' meşk etmiş bir şık olarak, şıklık geleneğinin günümüzde yaşayan belki de son temsilcisidir. Meydanî'nin 750 civarında şiiri, 40 civarında da bestesi bulunmaktadır.

PROJE SÜRECI
şık Meydanî, kültür mirasımızın korunması, yaşatılması ve sonraki nesillere aktarılması noktasında çok önemli bir isimdir kuşkusuz. Meydanî, yaşamı boyunca şiirlerini ve bestelerini şıklık geleneğinin sürdürülebilmesi adına etkin bir şekilde kullanmaya çalışmıştır.
Bu amaç doğrultusunda, şiir kitapları yayınlanmış, besteleri kendisi ve bazı yerel sanatçılar tarafından geleneğin yaşatıldığı ortamlarda seslendirilmiştir. şık Meydanî'nin bestelerini kendi okuduğu bir kayıt çalışması (kaset, plak, CD vb.) bulunmamaktadır. Ancak bazı besteleri yerel sanatçılar tarafından kasetlerde okunmuştur. Sayıca az (2–3) olan, maddi olanakların ve teknolojinin imkn verdiği çerçevede yapılan bu kayıtlar, maalesef kitlelere ulaşamamış, şık Meydanî'nin ve türkülerinin dolayısıyla da şıklık geleneğinin sonraki nesillere aktarılması noktasında beklenilen etkiyi yaratamamıştır. Bu durum, kültür mirasımızın kaybolmaması adına yeni çalışmaların yapılmasını gerekli kılmıştır. Bahsedilen gereklilikten hareketle, kültür mirasımızın sonraki nesillere aktarılmasına, şıklık geleneğinin tanıtılması ve sürdürülebilmesine yönelik hedeflere odaklanan bir projenin hazırlanmasının uygun olacağı düşünülmüştür. Bu doğrultuda, aşağıda bilgileri verilen bilimsel araştırma projesi hazırlanmış, 2015 yılı içerisinde Erciyes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Koordinasyon Birime başvurulmuştur. Gerekli değerlendirmelerin ardından, proje 30. 11. 2015 tarihinde kabul edilmiş, böylece proje süreci resmi olarak başlamıştır.

PROJE BILGILERI
Proje Başlığı: Gelenekten Gelen Tınılar 'şık Meydanî
Türküleri'
Proje Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Levent Değirmencioğlu
Proje Araştırmacıları: Prof. Dr. Fazlı Arslan, Öğr. Gör. K.
Yiğit Alkan
Proje ID: 5539
Proje Kodu: SBA-2015-5539
Proje Türü: Normal Araştırma Projesi
Proje Tanıtım Web: https://www.youtube.com/channel/
UCqweoNIrJITdCvoPpZjEdqw

(Şehir Dergisi- Yrd. Doç. Dr. Levent Değirmencioğlu)